معرفی و آشنایی جامع استان اردبیل

به گزارش دیدشهر، اردبیل در طول تاریخ، به نام‌های گوناگونی ازجمله “دارالارشاد”، “دارالملک”، “دارالعرفان”، “دارالامان” و… ملقب بوده‌ و علاوه بر اینکه در دوره‌های مختلف، مرکز ایالت آذربایجان شده، به ‌علت قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم یکی از شهرهای کلیدی اقتصادی ایران است.

نتیجه کاوشهای باستان شناسی در این منطقه قدمت اردبیل را به بیش از هفت هزار سال می رساند بطوریکه آثار تاریخی و باستانی و حتی آثار طبیعی آن نمونه هایی مثال زدنی برای اثبات این مدعا است.

مسجد جمعه اردبیل؛ ویرانه های آتشکده عهد ساسانی

یکی از مهمترین آثار باستانی اردبیل مسجد جمعه آن است که برای نخستین بار در قرن پنجم هجری قمری در دوره سلجوقی، بر روی ویرانه های یک آتشکده متعلق به عهد ساسانی ساخته شد. زمانی که مغولها در سال ۱۲۱۷ میلادی شهر اردبیل را نابود کردند، به مسجد جمعه آسیب فراوان وارد آمد و گنبد آن در سال ۶۵۰ هجری قمری با اعمال تغییرات جزئی در معماری دوباره ساخته شد.

این بنا با شماره ۲۴۸ در تاریخ ۲۸ خرداد ماه سال ۱۳۱۵ جزو آثار ملی به ثبت رسیده و در قسمت شمال شرقی اردبیل و بر فراز تپه ای بلند و در میان گورستانی مرتفع، حد فاصل کوچه‌های عبدالله شاه و پیرشمس‌الدین قرار گرفته است.

بقعه شیخ جبرئیل مکمل مجموعه جهانی شیخ صفی الدین اردبیلی

در نزدیکی اردبیل قریه ای به نام کلخوران است که آرامگاه پدر شیخ صفی الدین اسحاق اردبیلی در آن واقع شده و به لحاظ قدمت تاریخی خود همه ساله گردشگران بسیاری را به حضور می طلبد. مقبره شیخ امین‌الدین جبرییل از جمله بهترین نمونه مقابر گسترده معماری اسلامی ایران محسوب می‌شود که سادگی و موزون بودن اجزا آن و تزیین فوق‌العاده در سطوح داخلی این بنا، آن را در زمره شاهکارهای معماری دوره صفویه قرار داده است.

علاوه بر قبر شیخ جبرئیل در محوطه این مجموعه تاریخی قبر چند تن از شاهزادگان صفوی و همچنین قبر امامزاده حمزه که به روایتی برادر امام موسی کاظم است واقع شده است. مجموعه نفیس بقعه شیخ صفی‌الدین به نام عارف نامدار شیخ صفی‌الدین اسحاق اردبیلی جد سلاطین صفویه، در سال ۷۳۵ هجری قمری به دست فرزند وی صدرالدین موسی بنا شد.

این مجموعه حاوی ده‌ها اثر بدیع در مضامین مختلف رشته‌های هنری است که از آن جمله می‌توان به عالی‌ترین نوع کاشی کاری معرق و مقرنس و گچ‌بری کتیبه‌های زیبا و نفیس و خط خطاطان بزرگ دوره صفوی (میر عماد، میر قوام الدین، محمد اسماعیل و…) منبتهای ارزنده، نقره کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی و تنگ بری و غیره اشاره کرد.

تالار چینی خانه دیدنی ترین بخش شیخ صفی

یکی دیگر از بخشهای قابل توجه مجموعه بقعه شیخ صفی الدین تالار چینی خانه است که بیش از ۴۰۰ سال پیش توسط شیخ بهایی طراحی شد و در قسمت خاوری قندیل خانه یا رواق اصلی قرار گرفته که با دو ورودی باریک با دارالحفاظ ارتباط می‌یابد.

ساختمان چینی خانه دارای چهار شاه نشین و دارای تاقنماهای نفیس از نوع مقرنس گچی است که روی آن نقاشی و طلاکاری شده‌است. بنای این تالار از استحکام فوق‌العاده‌ای برخوردار است که حتی وقوع زلزله‌ای به قدرت هفت ریشتر اثری در آن نداشته است.

از دیگر بخشهای مجموعه بقعه شیخ صفی الدین می توان به شهید گاه محل دفن شهدای چالدران، حرم خانه، مقبره شاه اسماعیل اول و مقبره تنی چند از شاهزادگان صفوی همچنین همسر شیخ صفی الدین، مطبخ و بخشهای دیگر اشاره کرد.

موزه های اردبیل نقشی از هنر، فرهنگ و تمدن

موزه باستان شناسی یا خطایی که به تخلص شاه اسماعیل اول بنیانگذار حکومت شیعی در ایران نام گذاری شده در کنار مجموعه بقعه شیخ صفی الدین واقع شده است. در این موزه ۵۰۰ اثر تاریخی متعلق به دوره های تاریخی مختلف از جمله انواع سفالینه های ساده و منقوش، ظروف شیشه ای، چینی های آبی و سفید، ابزار و ادوات مفرغی از دوره های مختلف تاریخی منطقه گردآوری شده و در معرض نمایش گذاشته شده است.

موزه مردم شناسی اردبیل که یکی از حمام های تاریخی اردبیل به حساب می آید به نام حمام ظهیرالاسلام معروف است که با همت میراث فرهنگی استان مرمت و به موزه مردم شناسی تبدیل شده است. این موزه در مجاورت بقعه بزرگ شیخ صفی و در میدان عالی قاپو اردبیل قرار دارد و با نمایش آثار باستانی و آثار تاریخی و محلی فرهنگ و آداب و رسوم این منطقه را به نمایش گذاشته است.

موزه صنایع دستی اردبیل به عنوان یکی از حمام های قدیمی شهر اردبیل در کوچه شهیدگاه واقع است که پس از اتمام عملیات مرمت در بهمن ماه سال ۱۳۸۷ به عنوان موزه صنایع دستی استان به بهره برداری رسید. از دیگر موزه های اردبیل می توان به موزه تاریخ طبیعی در خیابان دانشگاه و موزه مفاخر دینی در تازه میدان اشاره کرد.

بازار تاریخی اردبیل با ده ها سرا، راسته و تیمچه

بازار اردبیل یادگاری از دوره صفوی و ماقبل آن است. در قرن دهم هجری در زمان حکومت شاه طهماسب اول بازارهای اردبیل از رونق بسیار زیادی برخوردار بوده‌اند.

تقسیم بندی کل بازار اردبیل عبارتند از: بازار بقالان، قصابان، خراطان، سراجان، قیصریه، چاقو فروشان، کلاه دوزان و راسته اصلی بازار، راسته قیصریه، علافان، راسته پیرعبدالملک، بازار زرگران، سراجان، پارچه فروشان، کفاشان، مسگران، چاقوسازان، آهنگران و سراهای آنها که در مجموع در ۲۵ سرا و راسته تمامی محصولات و تولیدات مورد نیاز مراجعان را عرضه می کند.

پلهای تاریخی جلوه زیبایی رودخانه “بالیقلوچای”

اردبیل در دشت مسطح و همواری واقع است که رودهای مهم بالیقلو چای که در امتداد شهر کشیده شده، قوری چای و قره سو از آن گذر می کنند. وجود این رودها بخصوص بالیقلوچای موجبات احداث ۱۱ پل تاریخی را بر روی خود فراهم کرده که در جای جای مسیر این رود به زیبایی آن دو صد چندان افزوده است.

از جمله این پلها می توان به پل ابراهیم آباد، پل ججین یا داش کسن، پل یعقوبیه، پل کلخوران و پل قره سو زاغالان اشاره کرد.

حمام های تاریخی با نامگذاری روزی بنام حمام در اردبیل

به دلیل اهمیت پاکی و پاکیزگی و علاقه مندی به نظافت در اردبیل و حتی نامگذاری یک روز سال به نام “حمام گونی (روز حمام)”؛ این شهر دارای ۱۴ باب حمام تاریخی بوده که به نسبت جمعیت آن در زمان احداث حمامها رقم قابل توجهی است.

از جمله حمامهای اردبیل می توان به کهنه حمام، حمام حاج محسن، حمام حاج شیخ، حمام آقانقی، حمام یعقوبیه، حمام میرزاحبیب، حمام ابراهیم آباد، حمام زینال و حمام منصوریه متعلق به دوره صفویه و حمام پیر، حمام سرچشمه، حمام اوچ دکان و حمام پیرزرگر متعلق به دوره قاجاریه اشاره کرد.

کاروانسراهای اردبیل منزلگاه اصلی در مسیر جاده ابریشم

اردبیل در گذشته گذرگاه کاروانهای تجاری و نظامی متعددی بوده که زمینه احداث کاروانسراها را فراهم کرده است. بسیاری از این کاروانسراها بعدها به دلایلی همچون تغییر مسیر راههای مواصلاتی و گذر زمان از بین رفته اند و تنها آثار تعداد محدودی از آنها باقی است اما همین تعداد باقیمانده گواه تاریخ تجارت پر رونق این منطقه در طول اعصار داشته به طوریکه به عقیده کارشناسان وجود کارونسرا در شهرستانهای مختلف این استان بیانگر رونق اقتصادی تمامی شهرهای این منطقه در گذشته است.

از جمله مهمترین کاروانسراهای استان اردبیل می توان به کاروانسرای سنگی صائین در نیر، شاه عباسی شورگل در بیله سوار، عباسی نقدی کندی و قانلی بولاغ در مشگین شهر اشاره کرد.

شورابیل؛ منطقه گردشگری برای دوستداران تفربحات آبی

دریاچه شورابیل در گذشته بسیار شور بوده‌ و لجنهای آن خاصیت درمانی بخصوص برای امراض پوستی را داشته است، اما امروزه با افزودن آب شیرین به آن از شوری آن کاسته‌اند، به‌طوری که نوعی ماهی قزل آلا در آن پرورش داده می‌شود.

این دریاچه دارای امکانات تفریحی، ورزشی و فرهنگی بسیاری است که از آن جمله می‌توان به امکانات قایق رانی، پیست دو و میدانی، پیست دوچرخه سواری، باغ وحش، هتل‌، شهر بازی، و… اشاره‌ کرد.

دریاچه نئور طبیعت بکر برای دوستداران ماهیگیری

دریاچه نئور در ۴۸ کیلومتری جنوب شرقی اردبیل به‌طرف خلخال واقع شده است. وسعت دریاچه بیش از ۲۲۰ هکتار و مشتمل بر دو دریاچه کوچک و بزرگ است که در فصل پر آب، به هم می‌پیوندند و دریاچه‌ای واحد را به وجود می‌آورند. بیش‌ترین عمق دریاچه ۵٫۵ متر و میانگین ژرفای آن سه متر است. دوستداران ماهی گیری در فصول صید ماهی می توانند با اخذ مجوز از دریاچه نئور و شورابیل به صید ماهی بپردازند.

جنگل فندقلو؛ بام گردشگری اردبیل

جنگل فندقلو در ۲۵ کیلومتری شهر اردبیل و در ۱۰ کیلومتری جنوب شهر نمین قرار گرفته که دنباله جنگل‌های نیمه‌گرمسیری استان گیلان و بخشی از جنگل‌های شرق استان اردبیل است.

این جنگل در تمام گستردگی خود از جانب غرب به اراضی مزروعی و در فاصله کوتاهی به روستاهای کوهپایه‌ای منتهی می‌شود وبه خاطر داشتن جاذبه‌های منحصر به فرد جنگلی و مرتعی با جذابیت‌های طبیعی متنوع همچون استخر آبگرم مشه‌سویی، سد سوها، دره‌های زیبا، آبشارهای دیدنی، چشمه‌های گوارا، کوه‌های مرتفع ،صخره‌ها و دشت‌های پوشیده از زیباترین و نادرترین گل‌های دنیا نظیر سوسن چلچراغ و بابونه قابلیتی بسیار ممتاز برای صنعت گردشگری استان اردبیل است.

“گردنه حیران” دروازه ورود به طبیعت اردبیل

زیبایی گردنه حیران که در نام آن جلوه می کند از جمله طبیعتهای منحصر به فرد گردشگری کجاور استانهای اردبیل و گیلان است که به عقیده کارشناسان می تواند با ارائه خدمات رفاهی و توریستی زیبایی ورودی شهر اردبیل را دو چندان کند. در حال حاضر تله کابین حیران – فندقلو از جمله امکانات گردشگری قابل توجه این منطقه است که می تواند چشم مسافران نوروزی را به زیبایی این منطقه نوازش کند.

عکس: سید ساجد یعقوبی

آبگرم و آبشارهای اردبیل

واقع شدن اردبیل در دامنه رشته کوه سبلان باعث پدید آمدن آبگرمهای معدنی و آبشارهای مثال زدنی در این منطقه شده و اردبیل را به سرزمین چشمه های بهشتی شهره کرده است. از جمله مهمترین آبشارهای اردبیل می توان به آبشار سردابه، گورگور، خیاوچای و آق بولاغ اشاره کرد.

نیر قطب دوم آبگرم استان اردبیل

در ۳۴ کیلومتری غرب مرکز استان اردبیل، شهرستانی واقع شده که مهر طبیعت آن را پس از شهرستان سرعین در رتبه دوم شهرستانهای برخوردار از چشمه های آبهای معدنی این استان قرار داده است.

بوشلی، بولاغلار، قینرجه، ایلانجیق، حمام دره سی، دیبسیز گلی، تجرق، دیمان، داش آلتی، الله اکبر، قره بلاغ، سقز چی و چشمه حمام قره شیروان مجموعه بی نظیر چشمه های معدنی این شهرستان است.

درمان امراض پوستی، روماتیسم، دردهای مفصلی، بیماری های تنفسی، بیماری های دستگاه گوارش و بیماری های حرکتی از جمله ویژگی های آبگرمهای معدنی است.

بیله سوار؛ تاریخی به بلندی انسان های اولیه

در فاصله ۱۷۱ کیلومتری شمال شرق اردبیل شهر باستانی بیله سوار واقع شده که با وجود اینکه یکی از شهرهای استراتژیک مرزی و دروازه ورود مسافران خارجی به کشور است، جاذبه های گردشگری آن به دلیل عدم معرفی از چشم گردشگران پنهان مانده است.

رود “ارس” پارس آّباد؛ تلفیقی از طبیعت و تاریخ

شهرستان پارس آباد شهرستان مرزی در حاشیه رود ارس در مرز مشترک با جمهوری آذربایجان واقع شده است. طبیعت این رود منحصر به فرد به انضمام سرگذشت تاریخی آن موجب شده رود ارس از جمله مناطق مستعد گردشگری بوده و همه ساله مسافران بسیاری را در حاشیه خود شاهد باشد. بر روی این رود دو پل تاریخی با نامهای خداآفرین یکی منتسب به دوره سلجوقی با ۱۶۰ متر و دیگری منتسب به دوره صفوی با ۱۲۰ متر احداث شده است.

“غار یخگان” در کنار آبگرم ۶۰ درجه سانتیگرادی

غار یخگان در فاصله دو کیلومتری آبگرم معدنی گیوی از جمله اعجازهای طبیعی این منطقه است که داخل آن در زمستان گرم و در تابستان سرد است. با وجود اینکه در حال حاضر زلزله های متعدد مسیر عبوری داخل غار را تا انتها مسدود کرده اما در گذشته مردم از این مکان به عنوان یخچال استفاده می کردند.

وجود آبگرم معدنی گیوی با دمای ۶۰ درجه سانتیگراد در کنار این غار موجب شده گردشگران با هدف مشاهده یکی از اعجازهای طبیعی به این مکان سفر کنند.

شهرستان های خلخال با دارا بودن آبگرم و جاده زیبا و بکر خلخال – اسالم به عنوان یکی از زیباترین جاده های طبیعی کشور، شهرستان مشگین شهر با دارا بودن کوه گردشگری سبلان، آبگرم شابیل و قوتورسویی و مناطق جنگلی و تاریخی، نمین با موزه ها و صنایع دستی، گرمی با جاذبه های طبیعی تاریخی و… نیز در این استان از مهمترین بخش های گردشگری در تعطیلات نوروزی است.