مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی
به گزارش دیدشهر، از جمله مکان های دیدنی شهر اردبیل مجموعه تاریخی بقعه «شیخ صفی الدین اردبیلی» (جد سلاطین صفویه) است که نوه اش شاه اسماعیل صفوی مذهب شیعه را در ایران مذهب رسمی اعلام کرد.
بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی، یکی از مکان های تاریخی شهر اردبیل و از آثار ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو است که صدها سال است زیارتگاه عاشقان عرفان و محل بازدید گردشگران است. این بنای کهن، مدفن شیخ صفی‌الدین، موسس فرقه‌ی صفویه است.
در این باره بیشتر بدانید:
صفی الدین اردبیلی؛ عارفی سیاستمدار
شیخ صفی الدین وصیت کرده بود تا جنازه اش را در اتاقی کنار خلوتخانه، باغچه و حوضخانه دفن کنند.
پس از فوت شیخ صفی الدین اردبیلی در سال ۷۵۳ هجری قمری، به همت صدرالدین موسی، فرزند وی روی قبر او را بنا و ساختمانی ساختند که بعد از مرگش بقیه خاندانش را در همانجا دفن کنند.
در این باره بیشتر بدانید:
معرفی کامل مجموعه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی
در این بقعه صفویه ها شانه به شانه هم آرمیده اند. در اتاقی کوچک که براحتی نمی توان از میان آنها گذشت و ضریح های اطراف آنها آنقدر کم ارتفاع است که براحتی سطح آن دیده می شود.
در این مکان علاوه بر آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، شاه اسماعیل اول (نخستین پادشاه صفویه) و مادرشاه اسماعیل یعنی حلیمه بیگم و شیخ جنید، سلطان حیدر قرار دارد.
مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی در عهد صفوی مکانی مقدس به‌شمار می‌رفت و حکم بست و پناهگاه داشت بگونه ای که کسانی که در آنجا متحصن می‌شدند حتی اگر از جانب شاه محکوم به اعدام بودند، جانشان در امان بود.
مثلاً سلطان حسین‌خان شاملو برای حفظ جانش از دست اسماعیل قلی‌بیگ شاملو به این آرامگاه پناه برد.
در این باره بیشتر بدانید:
چرا اردبیل به دارالامان شهرت دارد؟
مشخصات آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی
قبر شیخ در وسط محوطه هشت ضلعی، درون آرامگاه، با صندوق چوبی منبّت و خاتم کاری نفیسی پوشیده شده که در گذشته مرصع به جواهرات بوده است.
در حاشیه بالای سطوح جانبی آن، کتیبه مفصّلی به خط ثلث حکاکی شده است که حاوی عباراتی، از جمله نام صاحب آرامگاه است.
بر جبهه شمالی بدنه صندوق نیز لوحه ای از نقره وجود دارد که در آن نام بانی مرقد، العبد موسوی الصفوی در عباراتی آمده است
صندوق قبر شیخ صفی الدین و شاه اسماعیل اول از آثار چوبی و نفیس هنر دوره اسلامی به شمار می آیند.
تعدادی از محققان و جهانگردان اروپایی این دو صندوق قبر را اهدایی همایون شاه امپراتور هند به شاه طهماسب اول در جریان سفر وی به ایران عنوان کرده و به هنر هند نسبت داده اند.
لانس لاکهارت نیز معتقد است «همایون شاه صندوقی از چوب صندل که با مهارت منبتکاری شده بود به شاه طهماسب اول هدیه کرد» در منابع ایرانی نیز به این موضوع اشاره شده است: « جمعی از مستشرقین بر این باورند که همایون در سال ۹۵۰هجری قمری در سفر به اردبیل به زیارت آرامگاه اجداد شاه طهماسب رفته و سپس در بازگشت به هند این دو صندوق را به رسم پیشکش که توسط هنرمندان هندی ساخته شده به آرامگاه شیخ صفی اهدا نموده است» (گلمغانی زاده و یوسفی،۱۳۸۴ ،۱۴۶) ؛ این در حالی است بسیاری از هنرمندان و کارشناسان بر اساس الگوهای تزیینی و فنون اجرایی در صندوق مقابر مذکور معتقدند که این صندوق ها به دست هنرمندان ایرانی و آشنا با این منابع هنری اصیل ساخته شده اند.