نویسنده: سیده زهرا عباسی

به گزارش دیدشهر، در شرایطی که نگرانی‌ زیادی از تأثیر کاهش بارندگی بر وضعیت مراتع و علوفه مورد نیاز جمعیت یک‌میلیون و 115هزار و 41نفری عشایر وجود دارد، سازمان امور عشایر از تشکیل میزهایی برای درآمد جایگزین برای این قشر خبر می‌دهد؛ خبری خوب که وزیر میراث فرهنگی با اعلام راه‌اندازی میز گردشگری عشایری در این وزارتخانه، آن را رسانه‌ای و معاون توسعه و امور زیربنایی سازمان امور عشایر آن را تأیید و تشریح کرد.

تغییر اقلیم و ضرورت سازگاری در بین عشایر

هرچند واژه عشایر به زندگی کوچ نشینی با ساخت اجتماعی طایفه‌ای اشاره دارد، اما مهم‌تر از آن ذات زندگی عشایر و انطباق با محیط است که موجب می‌شود با تغییر فصل برای یافتن مراتع مناسب دام جابه‌جا شوند. حالا این جابه‌جایی و انطباق از نگاه معاون توسعه و امور زیربنایی سازمان امور عشایر باید در برابر تغییر اقلیم و تداوم خشکسالی هم اتفاق بیفتد تا زندگی آنها که عمدتا متکی بر دام و مرتع است، کمتر آسیب ببیند. مهدی میزبان با بیان اینکه مراتع کشور نمی‌تواند پاسخگوی نیاز 25تا 30میلیون دام عشایر باشد به همشهری می‌گوید:‌ با توجه به این شرایط، سازمان امور عشایر سیاست تنوع‌بخشی به فعالیت‌ها، منابع تولید و اشتغال را به‌عنوان استراتژی‌ درآمد جایگزین در پیش گرفته است. به‌گفته وی، این استراتژی در قالب 9طرح در حال انجام است؛ توسعه صنایع‌دستی، زنبورداری، گردشگری، دانش بومی، گیاهان دارویی، اجرای زنجیره تولید گوشت قرمز، توسعه زراعت، کشت باغات و تشکیل شرکت‌های فنی تخصصی تا زندگی عشایر را از اتکای صرف به دامداری رها کند.‌

یکی از طرح‌های سازمان امور عشایر برای ایجاد درآمد جایگزین توسعه گردشگری است که روند اجرایی آن آغاز شده. هم‌اکنون با توجه به مصوبه شورای‌عالی عشایر و ابلاغ دولت، میز گردشگری عشایر در معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تشکیل شده و قرار است با تصمیم‌گیری مشترک بین این نهاد و سازمان امور عشایر، گردشگری جامع‌محور ‌ در مکان‌هایی که بستر فراهم است، اجرا شود. هرچند در کنار این میز، 3میز دیگر با عناوین صنایع‌دستی، زنجیره تولید گوشت قرمز و گیاهان دارویی نیز تشکیل شده است. به‌گفته معاون توسعه و امور زیربنایی سازمان امور عشایر ایران، برای هر بخش یک میز در تهران و 30میز در استان‌ها شکل می‌گیرد که از سوی 244تشکل با جمعیت عشایری در ارتباط خواهند بود. میزبان توضیح می‌دهد که تشکل‌های عشایر رایزنی با افراد داوطلب و علاقه‌مند را آغاز کرده‌اند و فعلا یک مسیر گردشگری به‌صورت پایلوت در چهارمحال و بختیاری انتخاب شده است که برای دوره ییلاق در ابتدای سال 1402آغاز به‌کار می‌کند.‌

گردشگری جامع محور چیست؟

معاون توسعه و امور زیربنایی سازمان امور عشایر ایران تأکید می‌کند که ایجاد درآمد جایگزین برای عشایر از طریق گردشگری جامع‌محور خواهد بود. او البته ‌ درباره تفاوت گردشگری جامع‌محور با گردشگری‌ فعلی عشایر می گوید:‌ هم‌اکنون بوم‌گردی‌هایی در حاشیه زندگی عشایر به‌عنوان یک چادر نمادین برافراشته می‌شود که به زعم ما یک گردشگری جامع‌محور نیست.
گردشگران در این چادرها عکس یادگاری می‌گیرند، پذیرایی می‌شوند و شاید یک بازی محلی هم ببینند، اما هیچ تجربه‌ای از زندگی عشایری ندارند. به‌گفته میزبان، در گردشگری جامع‌محور در کنار آموزش جامعه محلی و همچنین تدوین منشور اخلاقی و فرهنگی برای گردشگران، آنها به متن جامعه عشایری برده می‌شوند و در این حضور، در تولید فرآورده‌ها هم مشارکت خواهند داشت و درواقع یک گردشگری تجربه‌گرا اتفاق می‌افتد.

او ادامه می‌دهد: در پروسه گردشگری جامع‌محور که می‌تواند بین چند ساعت یا چند روز در مسیر کوچ، اتراقگاه‌ها، میان‌بندها، ییلاق و قشلاق اتفاق بیفتد بخش اصلی سود و درآمد گردشگری به خانوارهای عشایر می‌رسد.