سد میل مغان ، سد دوستی ایران و آذربایجان
معرفی سد میل مغان
به گزارش دیدشهر، سد میل مغان در ۲۶۰ کیلومتری پایین دست سد مخزنی ارس در منطقه اصلاندوز برروی رودخانه ارس قرار گرفته است.
این سد آب شرب شهرستان های پارس آباد، بیله سوار و گرمی تامین و حدود ۶۰ هزار هکتار از اراضی دشت مغان را آبیاری می کند.
تاریخچه سد میل مغان
برای نخستین بار در زمان رضاخان، دولت وقت بر آن شد که با احداث سد بر روی رود ارس و کانال های آبرسانی، بتواند از قابلیت های بالای دشت مغان در کشاورزی استفاده کند.
از آنجا که استفاده از آب رود ارس نیاز به کسب رضایت دولت اتحاد جماهیر شوروی نیز داشت، اولین رایزنی ها بین دو دولت در سال ۱۳۱۴ خورشیدی انجام گرفت. ولی به خاطر وقوع جنگ جهانی دوم و پیامدهای ناشی از آن که برای مناطق مرزی آذربایجان، شرایط دشوار و جدی ایجاد کرد، این مساله مسکوت ماند. تا اینکه از سال ۱۳۲۸ خورشیدی دوباره برنامه توسعه دشت مغان از سر گرفته شد.
البته یکی از اهداف اصلی این برنامه، اسکان دائم ایل شاهسون (ایل سئون) بود که شش ماه از سال را در دشت مغان با گله های بزرگ گوسفند، بز و شتر زندگی می کردند.
نخستین پروژه آبیاری در سال ۱۳۳۰ خورشیدی اجرا شد و بین سال های ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۳ بخش کوچکی از سیستم آبیاری حاضر به طور آزمایشی به بهره برداری رسید.
سپس قرارداد احداث سد ارس و میل- مغان بین ایران و شوروی در سال ۱۳۴۲ منعقد شد و در سال های ۱۳۵۰ و ۱۳۵۱ سد میل- مغان تکمیل و کانال های آب منشعب از آن به بهره برداری رسید.
مشخصات سد میل مغان
سد میل مغان به عنوان سد دوستی ایران و آذربایجان است از نوع انحرافی نیمه متحرک با بدنه بتنی و خاکی می باشد که بین دو شهر اصلاندوز مغان و هورادیز واقع شده است.
در حال حاضر سد مخزنی ارس و سد انحرافی میل مغان بر روی رودخانه ارس در فاصله مشترک ایران و جمهوری آذربایجان وجود دارد که بهره برداری از آنها در سال ۱۳۵۰ شروع شده است.
میزان حجم آب سریز از سد مغان ۳۲/۲۹۰۷ میلیون متر مکعب و حداکثر دبی تخلیه سیلاب ۲۴۶۰ متر مکعب برثانیه است.
کانال اصلی و بزرگ منطقه مغان از این سد سرچشمه گرفته و پس از طی مسیر ۳۲ کیلومتری، آب دریاچه شهرک شهید غفاری مغان (شرکت کشت و صنعت و دامپروری مغان) را تغذیه می کند.
آب این رودخانه به وسیله کانال های تعبیه شده در سد میل مغان به مصرف آبیاری اراضی کشاورزی رسیده و سبب رونق کشاورزی و اقتصادی منطقه شده است.
تمام اراضی زیرکشت این منطقه و قسمتی از اراضی شهرستان بیله سوار مغان از آب این کانال آبیاری می شوند و میزان حجم آب خروجی از سد ارس ۹۶/۳۵۰۵ میلیون متر مکعب بوده است.
در پشت سد میل مغان محلی برای استراحتگاه پرندگان مهاجر که شمال و سیبری به سمت جنوب در حال حرکت هستند، می باشد.
این منطقه، بسیار بسیار دیدنی و حساس است.
همچنین منظره پشت سد و اطراف سد به عنوان تفرجگاه مردم محلی و گردشگران می باشد.
سد میل مغان زیستگاه پرندگان مهاجر
به لحاظ قرار گرفتن منطقه مغان در مسیر مهاجرت و کوچ پرندگان، مساعد بودن شرایط آب و هوا و امکان تغذیه مناسب، تالاب های این منطقه مکان مناسبی برای زمستان گذرانی پرندگان است.
۲۰ هزار پرنده آبزی و کنار آبزی اینجا منزل دارند که سند دیگری است بر اهمیت و خاص بودن اینجا از نظر محیط زیست و حساسیت.
درناهای خاکستری، قوی گنگ، قوی فریاد کش، پلیکان، غاز خاکستری، عروس غاز، انواع اردک، فاخته، زنگوله بال، خروس کولی اینجا را برای زیستن انتخاب کرده‌اند.
حفاظت از محیط زیست منطقه در این سد که موقعیت ژئوپولتیکی و اکوپولتیکی بسیار حساسی دارد، برای ایران بسیار مهم است.
علاوه بر این تالاب میل مغان محل مناسبی برای تخم‌ریزی و پرورش گونه‌های ماهیان بومی نظیر سوف، زرده پر، سیم، سیاه ماهی، سس ماهی، سیاه کولی، اسبله و شاه کولی است.
پس اگر جزو کسانی هستید که محیط زیست برای شما یک دغدغه مهم به شمار می‌رود باید حتما به این منطقه سفر کنید و عکس‌ها و یادداشت‌های خودتان را درباره اینجا برای آیندگان به یادگار بگذارید.
در مراسم روز جهانی تالاب ها در اصلاندوز با بیان اینکه این تالاب بر اساس سه شاخص از معیارهای کنوانسیون رامسر در سال ۹۴ بعنوان تالاب بین المللی انتخاب شده است.