روستای تاریخی کنزق سرعین از جاذبه‌های کمتر شناخته شده گردشگری اردبیل است که ضروری است با اطلاع‌رسانی گسترده و مشارکت بخش خصوصی احیا شود.
کنزق سرعین، برگی جدید در تاریخ استان اردبیل
به گزارش دیدشهر، روستای تاریخی «کنزق» روستای شناخته شده‌ای نیست، این روستا که از توابع سرعین است در دامنه کوه سبلان واقع شده و از شمال به روستای اردی‌موسی، از جنوب به روستای تاریخی کلخوران، از شرق به روستای آق‌قلعه و از غرب به شهر سرعین محدود شده است.
چند سال پیش حفره‌های صخره‌ای روستا مورد توجه باستان شناسان قرار گرفت و آنها در همان مطالعات اولیه از تمدنی باستانی پرده برداشتند. به گفته کارشناسان، نوع معماری کنزق بیانگر پیچیدگی و گستردگی زندگی در دامنه کوه سبلان است.
معماری صخره‌ای روستای متروکه کنزق که در امتداد شرق و جنوب شرقی دره سرسبز این روستا، روی سنگ‌های رسوبی آهکی و ماسه‌ای متراکم شکل گرفته و توسعه پیدا کرده است از جمله آثار برجسته استان برای تکمیل مطالعات معماری صخره‌ای آذربایجان و ایران محسوب می‌شود.
واحدهای مسکونی و محل نگهداری دام این روستا در سراشیبی یک تپه به صورت خانه‌های زیرزمینی طراحی شده است. درون این خانه‌ها با اشکال مختلفی که دارای طرحی منظم با ابعادی متنوع هستند آراسته شده است.
مشخصه دیگر واحدهای معماری کنزق، فضاهایی نسبتا چهارگوش و دالان‌های راست‌گوشه یا هلالی است. در بخش‌هایی از آنها محفظه‌هایی به صورت طاقچه‌های قوسی برای قرار دادن مشعل و وسایل روشنایی تعبیه شده است.
کنزق سرعین؛ روستایی با خانه های باستانی
بافت کلی روستا طرحی منظم و الگویی شطرنجی دارد. خانه‌های صخره‌ای و زیرزمینی که ابعادی متنوع و استقراری ناهمگون دارند، از ویژگی‌های اصلی این روستا به شمار می‌روند. برخی از این خانه‌ها دارای روزنه و نورگیر استوانه‌ای و برخی دیگر، دایره‌ای شکل و یا غیرهندسی هستند، البته چنین سبکی در بیشتر مراکز معماری صخره‌ای ایران و آذربایجان قابل مطالعه و شناسایی است.
براساس بررسی‌های میدانی تاریخ قدیمی‌ترین دوره استقرار افراد در روستای کنزق به هزاره اول قبل از میلاد می‌رسد. ضمن آن که در دوره اسلامی این روستا به حیات خود ادامه داده و بر اثر زلزله اردبیل در سال ۱۳۷۵ متروک شده است.
در سال ۱۳۷۵ زلزله ۶ ریشتری اردبیل تعداد قابل‌توجهی از روستاهای کم‌دوام را ویران کرد، اما معماری بناهای باستانی کنزق مانع از صدمه به آن شد. هر چند خود روستا به کل تخریب و بازسازی شد اما همچنان خانه‌های باستانی آن در دل سبلان بیانگر توانمندی گذشتگان در ساخت خانه متناسب با اقلیم منطقه است.
از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان، محوطه تاریخی و۱۰ غار دست‌کن کنزق به عنوان آثار میراث فرهنگی کشور معرفی شد و با تأیید شورای سیاست‌گذاری به ثبت ملی رسید.
روستای تاریخی کنزق ۲ هزار سال قدمت دارد و غارهای صخره‌ای آن در دامنه کوه سبلان حفر شده است. نحوه قرار گیری خانه‌ها هرمی است و زندگی طبقات اجتماعی را نشان می‌دهد.