آشنایی با بندر تنگ در جنوب‌شرقی ایران که محل تلاقی دریا و کویر است و در آن همه‌چیز هنرمندانه طراحی‌شده است.
نویسنده : اکرم انتصاری
شاید دیدن دریا، بعید‌ترین تصویری باشد که هنگام راه‌رفتن در کویر به ذهن‌تان می‌آید، شاید فکرکنید سراب دیده‌اید و خیالاتی شده‌اید؛ اما هر تصویری که از کویر و دریا در ذهن‌تان دارید، دور بریزید چون بندر تنگ با تلاقی کویر و دریا، همه آن را بههممیزند. در این نقطه، گرمای تابان و ماسه‌های روان به دریای آبی می‌رسند. عجیب‌ترین و واقعی‌ترین تصویر ممکن. بندر تنگ در شهرستان کنارکِ استان سیستان‌و‌بلوچستان در مجاورت روستای تنگ و دریای عمان یکی از زیبایی‌هاست که بیشتر آن را مدیون فضای مجازی هستیم. سال‌های سال بود این بندر در گوشه جنوب‌شرقیِ کشور به حال خود رها شده‌بود. قایق‌های صیادی بودند و ماهیگیرانِ محلی. بعضی وقت‌ها هم کسانی که گذرشان به این مسیر می‌افتاد، بندر تنگ را کشف‌می‌کردند و درباره آن به دیگران می‌گفتند. اما حالا چندسالی می‌شود که به لطف فضای مجازی، عکس‌های بیشتر و بهتری از بندرتنگ دست‌به‌دست می‌شود، مردم بیشتر درباره آن کنکاش‌کردند و دیدند بله! این عکس‌های کارت پستالی و خارجی‌طور، نمایی از یک گوشه مهجورِ ایران است. برایش برنامه سفر ریختند و نگذاشتند بندر تنگ دوباره در غربت بماند. اتفاقی که اگر با فرهنگ‌سازیِ گردشگری همراه باشد می‌تواند باعث رونق این بندر و روستای تنگ باشد. همان‌طور که تا الان گردشگرها باعث‌شده‌اند اهالی این منطقه، خانه بومگردی بسازند و همت‌کردند تا شهرکوچک و بندر خوش‌رنگ‌ولعاب‌شان، به یک خاطره خوب و اقامتگاهِ خوب برای گردشگران تبدیل‌شود. در پرونده امروز، قرار است بیشتر با ویژگی‌ها و دیدنی‌های بندر تنگ آشناشویم.
تلاقی کویر و دریا؛ یک نسخه مینیمال شگفت انگیز
کویر و دریا هر کدام ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند که می‌تواند به تنهایی جذاب و هیجان‌انگیز باشد. خیلی‌ها تورهای کویری را انتخاب‌می‌کنند تا سکوت و راه رفتن روی ماسه‌های داغ را تجربه کنند و شب‌های پرستاره کویر را به تماشا بنشینند. انتخاب خیلی‌ها دریاست، چون می‌خواهند صدای آرامش‌بخشِ دریا را بشنوند، یک آبیِ بی‌کران را تماشاکنند و به قولی فارغ‌شوند از هر دو جهان. حالا تصورکنید جایی باشد که هم کویر را درک‌کنید و هم دریا را ببینید. هم آرامش کویر را حس‌کنید و هم صدای دریا را بشنوید. شاعرانه است و کم‌یاب. بندر تنگ، ترکیبی از همه این حس‌ها و تجربه‌ها در یک مکان است و تنها چند نقطه دیگر در ایران و جهان شبیه آن هستند. تلاقی کویر و دریا را در روستای«درک» در همان چابهار و بخشی از سواحل نامبیا در آفریقای جنوبی هم می‌توان دید. همین‌طور نمونه ساحل شب‌تاب که در ادامه این مطلب از آن گفته‌ایم در وادهو مالدیو هم وجوددارد؛ اما اگر قرارباشد آن را در مالدیو ببینید باید هزینه هنگفتی را بپردازید تا به این سواحل برسید. به‌طور خلاصه سیستان‌و‌بلوچستان با همه شهرها، روستاها و بندرهایش یک مجموعه شگفت‌انگیز از دیدنی‌هایی هستند که برای ما ایرانی‌ها در دسترس‌تر است. همین‌طور در این سفر می‌توان بار دیگر، قلب بزرگ مردمانِ این سرزمین، مهمان‌نوازی‌‌شان و صبوری‌شان را در برابر کم‌و‌کاستی‌ها دید و با آن‌ها رفاقت‌کرد. در این منطقه همه چیز ساده، صمیمی و هنرمندانه برگزارمی‌شود و طبیعت هم از این دایره، خارج نمی‌شود.
ساحل شب‌تاب؛ آبیِ اکلیلی
بدون شک یکی از رویایی‌ترین صحنه‌های عمرتان را می‌توانید در ساحل شب‌تابِ بندر تنگ ببینید. ساحل شب‌تاب یک رویایِ آبیِ درخشان است که هوش از سرتان می‌برد. تصویری که در آن امواج روی ساحلِ شب‌تاب فرومی‌نشیند و انگار همه‌جا، اکلیل آبی پاشیده‌باشند. این جاذبه شگفت‌انگیز یکی از پدیده‌های زیستی منطقه هم است و دلیل آن وجود فیتوپلانکتون‌هایی است که نورهای آبی فراوانی از خود ساطع‌می‌کنند. هرچند این روزها تعداد فیتوپلانکتون‌ها کمتر از قبل است اما این شب‌تاب‌های آبی در شب‌هایی که مهتاب در کار نباشد، بیشتر و بهتر دیده‌می‌شوند. خیلی‌ها می‌گویند این پدیده در بعضی از شب‌های فصل تابستان، پاییز یا زمستان دیدنی‌تر است و باید چند ساعتی از تاریکی آسمان گذشته‌باشد. فیتوپلانکتون‌ها دسته‌ای از آغازیان یا گیاه‌مانند هستند که با فتوسنتز در لایه بالایی آب‌های دریایی و آب‌های شیرین زمین زندگی‌می‌کنند. آن‌ها بخش مهم و کلیدی اکوسیستم اقیانوس‌ها و آب‌های شیرین هستند. هنگامی که یکی دوساعت از تاریکی آسمان می‌گذرد، شب‌تاب‌های آبی رنگ همراه با موج آب به ساحل شب‌تاب می‌آیند و اگر تعدادشان زیاد باشد این اتفاق را رقم‌می‌زنند. البته عمر فیتوپلانکتون‌ها بسیارکم است و در عرض چند دقیقه ناپدید می‌شوند. در هرصورت اگر به موقع به ساحل شب‌تاب سربزنید یکی از رویایی‌ترین منظره‌های ممکن را خواهیددید که اگر نبینید از دست‌تان رفته‌است.
پدیده گل‌فشان؛ حباب‌های گِلی
گلفشانها در نقاط مختلف ایران از شمال تا جنوب پراکنده هستند اما معروف‌ترین آن‌ها در روستای بندرتنگ در 80کیلومتری شهر کنارک قرار دارد. برای دیدن گل‌فشان باید جاده کنارک به تنگ را انتخاب کنید تا به تابلوی راهنمای گل‌فشان برسید. گل‌فشان بندرتنگ مجموعه‌ای از چند تپه با ارتفاع متفاوت است که هماکنون تنها گل‌فشان یکی از تپه‌ها، فعالیت دارد و بقیه خاموش‌اند. برای رسیدن به این تپه‌ها باید به خودتان زحمت بالارفتن از تپه‌های چند 10متری را بدهید و قید تمیزی را هم بزنید. تازه اگر باران نباریده و همه چیز عادی باشد. روی این تپه گودالی پر از گِلِ خاکستری‌رنگ وجوددارد که هر چنددقیقه یک‌بار حباب‌های گلی با صدای جالبی بیرون می‌زند، با شدت‌‌های مختلف پرتاب‌می‌شود و ممکن است سروصورت‌تان را هم گلی کند. این حباب‌های گلی برخلاف آن‌چه تصورمی‌شود، سرد است و خیلی‌ها معتقدند خاصیت معدنی بالایی دارد. یکی از معروف‌ترین نظریه‌ها برای به‌وجودآمدن این پدیده که مدام حباب‌های گلی تولیدمی‌کند، «آنوبینی» است. این نظریه می‌گوید با توجه به نزدیک‌بودن منطقه سیستان‌و‌بلوچستان به اقیانوس هند و شکل خاص پوسته زمین در این ناحیه، پوسته اقیانوس با شیب بسیار تندی در زیر این منطقه به درون زمین فرو‌می‌رود و فشار زیادی به پوسته زمین می‌آید و همین دلیل خروج آب و گلولای از درون زمین به سمت بیرون است.
بندرصیادی؛ ماهی و ماهی‌گیر
اگر می‌خواهید یک تصویر به یادماندنی از یک بندرصیادی داشته‌باشید بندر صیادی روستای تنگ، خودش است. برای رسیدن به بندرصیادی باید راهی که برای رسیدن به گل‌فشان منطقه را طی‌کردید تا آخر بروید و به ساحل دریای عمان برسید. زندگی بیشتر اهالی روستای تنگ را صیادی و ماهی‌گیری می‌چرخاند و روزی خیلی‌ها در دست دریاست. بخش زیادی از اهالی روستای تنگ صیادند و هر روز با قایق‌های کوچک و بزرگ خود از اسکله بندر تنگ به دل دریا می‌زنند تا با یک صید خوب برگردند، ماهی‌شان را بفروشند و دست‌پر به خانه برگردند. تنگ منطقه محرومی است، خانه‌ها چندتا در میان، مخروبه هستند و کسی در آن‌ها زندگی نمی‌کند. بندر تنگ در کنار ساحل ماسه‌ای و صخره‌ای، قایق‌های صیادی و دریای آبی عمان که فاصله کمی با خلیجفارس دارد و امواج پی‌درپی دریا می‌تواند یکی از امتیازات این منطقه محروم باشد اگر قایق‌های به گل‌نشسته و رهاشده بگذارند. هرچند این قایق‌ها برای بعضی همچنان زیبا هستند. کشتی سنگی که با جزرومدآب بیرون می‌آید و ناپدیدمی‌شود هم یکی دیگر از دیدنی‌های بندر تنگ است.
رمل‌های شنی و تلماسه‌های آفتاب خورده
در بندر تنگ تا چشم کارمی‌کند رمل‌های شنی و تپه‌های تلماسه‌ای است که با حرکت باد، تغییرجهت می‌دهند. آفتاب تابان، دایم روی این تلماسه‌ها می‌تابد و راه‌رفتن روی ماسه‌های داغ خودش یک عملیات ریلکسی و حال‌خوب‌کن است. البته همیشه شانس راه‌رفتن و استراحت در تلماسه‌ها را نخواهید داشت؛ به‌خصوص وقتی که توفان در راه است یا محلی‌ها درباره حضور حیوانات گزنده در آن منطقه به شما هشدار می‌دهند. به هر حال تپه و رمل‌های شنی یکی از جاذبه‌های بی‌قید و شرطِ روستای تنگ است. شاید سختی بالاوپایین رفتن از این تپه‌ها طاقت‌تان را طاق‌کند اما وقتی از یکی از رمل‌های شنی بالامی‌روید ناگهان چشم‌تان به تلاقی کویر و دریا می‌خورد. صحنه‌ای که شاید بعد از دیدنش، چندبار چشم‌تان را ببندید، باز‌کنید و لحظه‌ای فکرکنید که خیالاتی شده‌اید اما باید باورتان شود که این صحنه یکی از غافلگیر کننده‌ترین هنرنمایی‌های طبیعت است.
کاروان‌های شتر
بندر تنگ یکی از مناطق دیدنی چابهار است که در راه رسیدن به آن هم با شگفتی‌های جالبی روبه‌رو می‌شوید. کوه‌های مریخی یا مینیاتوری جزو همین دسته است که به دلیل شکل خاص فرسایش‌شان، اشکالی شبیه ناهمواری‌های سطح مریخ دارند و به این نام معروف شده‌اند.
این کوه‌ها به شکل یک رشته‌کوه از35کیلومتری شرق چابهار شروع می‌شوند و تا ده‌ها کیلومتر به سمت شرق ادامه پیدامی‌کنند. در راه روستای تنگ با کاروان‌های شتر هم مواجه خواهید‌شد که صبورانه گرمای کویر را تحمل‌می‌کنند. علاوه بر این در روستای تنگ و در کنار ساحل بندر تنگ هم می‌توانید شترها را ببینید و شترسواری در کنار کویر و دریا را به تجربه‌هایتان اضافه‌کنید.
مینی جنگل انجیر معابد
یکی از درختانی که می‌تواند نشانیِ بندر تنگ باشد، انجیر معابد است که در نوارساحلی چابهار می‌روید و محلی‌ها به آن «کرگ» می‌گویند. انجیر معابد یکی از بلندترین درختان جنگل بارانی است و یک چرخه زندگی غیرمعمولی دارد. دانه‌های این درخت درون فضله پرندگان روی درختان دیگر سقوط‌می‌کند، وقتی دانه جوانه‌زد، ریشه را به سمت زمین می‌فرستد و این‌طور می‌شود که تنه درخت میزبان را تصاحب‌می‌کند و خودش صاحبخانه می‌شود. این مسیر آن‌قدر پیش می‌رود که ریشه‌های آن جوانه به زمین برسد و درخت روی ریشه خودش بایستد. انجیر معابد پر از پیچ‌وتاب است و در کشورهای زیادی جزو درختان مقدس به شمارمی‌آید. خاستگاه این درخت در مناطق گرمسیری است و بندر تنگ در کنار دیگر دیدنی‌های خود یک مینی جنگل انجیر معابد را هم جای داده‌است. جنگلی که به سبب محرومیت منطقه، محلی برای بازی پسربچه‌های روستای تنگ است.