چینی خانه اردبیل قدیمی ترین کلکسیون اشیا تاریخی کشور

چینی خانه شیخ صفی الدین اردبیلی

به گزارش دیدشهر؛ چینی خانه یکی از قدیمی‌ترین بناهای مجموعه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی می‌باشد.

این قسمت از بنا یکی از زیباترین تزیینات معماری این مجموعه است.

موزه چینی خانه در حدود سال های ۱۰۱۴ تا ۱۰۱۸ ه.ق توسط شیخ بهایی احداث شده و بیش از ۴۰۰ سال قدمت دارد.

قبل از دوران شاه عباس از این قسمت برای اجتماع استفاده می کردند و شاه عباس با کمی تغییر در آن، این محل را برای نگهداری از کتاب های نفیس و اشیا اهدایی پادشاهان چین تبدیل کرد.

در تالار چینی خانه علاوه بر ظروف چینی زیبا و گلدان های پرنقش ونگار، یک جلد قرآن نفیس به خط کوفی وجوددارد که با قدمت یک هزارو ۱۰۰سال سومین قرآن نفیس وتاریخی ایران است.

علاوه بر این، در موزه چینی خانه مهرسنگی سلاطین صفوی با شش اسم از اسما خداوند و گل های دوازده پر به عنوان شیعه دوازده امامی بودن آنان و مجموعه ای از فرامین شاهان و سکه های نقره ای دوره صفوی دیده می شود.

گفته می شود به دلیل موقعیت ژئوپلتیک اردبیل و عبور کاروان های تجاری چین، پادشاهان چینی این هدایا را به منظور جلب نظر و عرض ارادت پادشاهان صفوی اهدا می کردند.

مطابق بررسی کارشناسان قدمت برخی اشیا حتی بیشتر از زمان احداث بنا بوده و پیش از احداث چینی خانه به پادشاهان صفوی اهدا شده است، و این مجموعه نفیس بیشترین میزان بازدید از موزه های استان را به خود اختصاص داده است.

چینی هایی که بهانه پیشکش آنها احیا و تامین امنیت جاده ابریشم و بهبود روابط چینی ها و ایرانی ها بود. این ظروف بعد از رسیدن به ایران وقف بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی شده و بدست هنرمندان حکاک در اصفهان مهر «بنده شاه ولایت عباس» خورده است.

این ظروف که همگی مهری سلطنتی داشتند، در جایگاه هایی که دور تا دور این محل برای آن‌ها تعبیه شده بود نگهداری می شدند.

وقتی که می خواهید به این قسمت بروید یک چهارطاقی زیبایی را می بینید که ایوان های نیم گنبدی در آن ایجاد شده است. تزیینات منبت کاری و خاتم کاری این ایوان ها را بسیار زیبا کرده است.

البته بخشی از چینی خانه در زمان اشغال اردبیل به وسیله روس ها به تاراج رفت ولی بخشی دیگر در دید عموم قرار گرفته است.

بر اساس مستندات تاریخی، بعد از امضای عهدنامه ننگین ترکمن چای بیش از ۸۰۰ عدد از این ظروف چینی و حدود ۴ هزار جلد کتاب دست نویس بسیار ارزشمند به همراه بسیاری از عتیقه جات مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی به دستور ژنرال پاسکویچ فرمانده قوای روس به این کشور منتقل شد که در حال حاضر تعدادی از این آثار در موزه آرمیتاژ روسیه و موزه های دیگرکشورها به نمایش گذاشته شده است.

در این باره بخوانید: 

گنجینه های غارت شده از بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی

اکاکثر اشیاء تاریخی در این محفظه های نگهداری می شد

قدمت این بنای تاریخی موجب شد تا در سال های اخیر مجموعه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی نظر کارشناسان یونسکو را جلب کرده و به عنوان اثر جهانی در سال ۲۰۱۰ به ثبت برسد.

و امروز این بنا قدیمی ترین کلکسیون اشیا تاریخی و باستانی کشور محسوب می‌شود.

چینی‌خانه اردبیل شامل بیشترین مجموعه ظروف و چینی‌های آبی و سفید چین در دوره مغول، تیموری و صفوی بوده است که این مجموعه به‌مرور دارای ۱۱۶۱ قطعه چینی‌های تک‌رنگ، سه رنگ، ۵  رنگ و سلادون شده است.

تعداد باقیمانده در زمان صفویه در جایگاه‌های منظم چینی‌خانه بر روی دیواره‌های تالار گنجینه جاسازی‌شده بود اما به علت زلزله‌های مکرر فروریخته و نابودشده‌اند.

قطعات باقیمانده بنا بر دلایل مورد اشاره از اردبیل به موزه ملی ایران در تهران انتقال داده‌ شده به‌ گونه ای ‌که امروز این موزه ارزشمند تاریخی (اردبیل)، فقط دارای ۷۱ قطعه است.

مشخصات چینی خانه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی

چینی خانه در قسمت شرقی قندیل خانه یا رواق اصلی قرار گرفته که با ۲ ورودی باریک با دارالحفاظ ارتباط می یابد.

چینی خانه دارای ۴ شاه نشین است که تاق نمای مقرنس گچی دارد و همه مقرنس ها و آویزهای آن با رنگ های قهوه ای، قرمز و طلایی نقاشی شده است.

نقش های آن علاوه بر تناسب با سطوح مقرنس کاری از اسلیمی های مختلف و گل های متناسب تشکیل یافته است. ظروف چینی و دیگر ظرف های آشپزخانه (بلوری و مسی) در این اتاق به طرزی مطمئن و زیبا نگهداری می شد.

از زیباترین عناصری که در چینی خانه می توانید مشاهده کنید سقف آن می‌باشد که از چوب و گچ ساخته شده است.

در این سقف می‌توانید محفظه‌هایی ببنید که از ارتفاع سه متری بدنه دیوار تا بالا ساخته شده اند که نقش هایی از گل و برگ برای تزیین آن ها به کار رفته است.

این محفظه‌ها برای نگهداری از ظروف چینی و اشیای قیمتی درست شده و استفاده می شدند.

از دید آنوبانینی چینی خانه از برجسته ترین شاهکارهای معماری در قرن ۱۱ هجری در شهر اردبیل محسوب می شود.

این بنا به شکل اتاق چهارگوش و به قطر ۱۸ متر است که گوشه های آن خوابیده و دارای چند طاق نماست. در مقرنس های توخالی گچی ایوان ها، طاق نماها و شاه نشین ها تعداد زیادی محوطه و طاق های تزئینی به شکل انواع گلدان ها، ابریق ها و ظروف رایج قرن ۱۱ هجری تعبیه شده است.