یکی از عناصر مهم شهر در قدیم حمام ها بودند در اردبیل نیز چندین حمام مهم تاریخی و جود دارد که حمام اوچ دکان یکی از همان حمام های تاریخی است که مربوط به سال ۱۲۵۹ هجری قمری می باشد.
محوطه درونی حمام تاریخی اوچ دکان اردبیل
به گزارش دیدشهر(didshahr.ir)، حمام اوچ دکان در مرکز محله ای به همین نام و در سمت ضلع شمالی مسجد اوچدکان واقع در شهرستان اردبیل قرار گرفته و دارای دو دستگاه حمام سنتی زنانه و مردانه می باشد.
در حال حاضر فقط واحد مردانه آن دایر می باشد این حمام در سال ۱۲۵۹ هجری قمری بوسیله خانواده آقای صادقی که از خانواده های مشخص اردبیل می باشد بنا شده است.
این حمام در محله اوچدکان قرار دارد وجه تسمیه آن به این دلیل است که در سابق در اینمحل سه دکان در جنب این حمام را بنام آن سه دکان نامگذاری کرده اند.
معماری حمام اوچ دکان
حمام اوچ دکان دارای فرم معماری سنتی بر مبنای طاق و گنبد می باشد.
ورودی حمام دارای هشتی به ابعاد تقریبی ۲/۹۰*۲/۸۰متر بوده که از طریق یک دالان باریک به رختکن حمام مربوط می شود رختکن فضایی است با اضلاع ۶/۷۰*۶/۹۰ متر که در دو سمت آن سکوهایی جهت رختکن می باشد.
رختکن حمام تاریخی اوچ دکان اردبیل
در زیر گنبد رختکن نقاشی های زیبایی از صفحه های جشن سماور و گل و میوه و شربت و…. با تزئینات گل میخک بته ترمه و گل های شاه عباسی و جود داشت که متاسفانه چند سال پیش در نتیجه بی مبالاتی صاحب حمام به سهو یا عمد قسمت رختکن حمام طعمه حریق شد و کلیه نقاشی های فوق الذکر از بین رفت.
بیشتر بخوانید:
اوچ دکان؛ حمامی تاریخی در اردبیل
نگاهی به اصول معماری ایرانی در کالبد بناهای تاریخی اردبیل
رختکن حمام پس از عبور از یک راهرو به فضای بین رختکن و گرمخانه مربوط و از آنجا به داخل گرمخانه راه می یابد.
گرمخانه فضایی است با اضلاع ۵/۶۰*۸/۳۰متر که پوشش آن بصورت طاق و تویزه بوده و در پشت آن خزینه آبگرم قرار گرفته دو ضلع شمالی و جنوبی آن به دو شاه نشین متصل می گردد که ضلع شمالی آن چند دوش احداث شده است .
محوطه بیرونی حمام تاریخی اوچ دکان اردبیل
همچنین در ضلع جنوب شرقی گرمخانه استخر آب سرد موسوم به چال حوض قرار گرفته که محیطی به اضلاع ۴/۷۰*۳ متر دارد. موتور خانه حمام نیز در ضلع شمال آن واقع شده است.
ویژگی های منحصر بفرد حمام اوچ دکان
سردر ورودی حمام در ردیف کاشیهای به چشم می خورد که در ورودی یکی از آن ها اشعاری نوشته شده که تاریخ ساختمان حمام را به ۱۳۶ سال پیش سال ۱۲۵۹ زمان سلطنت محمد علیشاه را نشان می دهد.
در قسمت ورودی قبل از سربینه دو فضای مستطیل شکل که یکی انبار و دیگری حوض فشار آب حمام می باشد به چشم می خورد سربینه چهار ضلعلی است بوسیله چهار جناق گوشواره در فواصل بسوی سقف که شکل دایره وار به خود گرفته است.
فضای تخریب شده حمام تاریخی اوچ دکان اردبیل
دورادور سربینه تا بالای سقف پر از نقاشی های دوران قاجار است که صحنه هایی از مناظر شکار و اشکال و صورت های زمان قاجار با رنگ های زرد – طلائی – لاجوردی و سرمه ای رانشان می دهد.
دورادور گنبد در فواصل چهار پنجره و در بالای سقف در وسط نیز یک پنجره جهت نورگیری تعبیه شده است در قسمت گوشه های این فضا به خلوتی حمام ( جایی که رجال بزرگان استحمام می یافتند ) بر میخوریم.
کلام آخر در باره حمام تاریخی اوچ دکان
این حمام سالها مورد استفاده مردم قرار گرفته است و هنوز پابر جاست. این حمام دارای طاق و قوس و نقاشی های زیبای است که جذابیت این بنای تاریخی را چندین برابر کرده است.
بازسازی شده حمام تاریخی در اردبیل
عرصه بنا ۸۲۰ متر مربع است. حمام اوچ دکان در سال ۱۳۷۵/۱۰/۰۵ و به شماره ۱۸۱۷ به ثبت ملی رسیده است.