جنگل فندقلوی شهرستان نمین به لحاظ رشد گونه های متعدد گیاهی یکی از با اهمیت ترین اکوسیستم ها به شمار می رود و سوسن چلچراغ یکی از آنهاست.
به گزارش دیدشهر؛ گل سوسن چلچراغ با نام علمی ” لیلیوم” یکی از کمیاب ترین گونه های گیاهی دنیا می باشد که فقط در دو نقطه از جهان می روید، در کشور آذربایجان و ایران.
سوسن چلچراغ به صورت طبیعی در شغال دره (‘شاغلا دره’ گویش محلی) شهرستان نمین می روید.
شاغلا دره’ منطقه سرسبزی است که از کوه های شمال روستای ‘خانقاه علیا’ تا شمال روستای ‘میناباد’ نمین کشیده شده و مرز بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان می باشد.
ارزش این گیاه برای کشورمان فراتر از تصور است و به عنوان یکی از سرمایه های طبیعی ملی ایران شناخته می شود و به همین دلیل نامش به عنوان نخستین گل ملی، از سال ۱۳۵۵ در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.
سوسن چلچراغ یکی از گونه های تیره سوسن و تنها گونه ایرانی آن بوده و از لحاظ زیبایی هم ردیف اکثر گونه های شناخته شده و پرورش یافته این جنس است. ارتفاع آن بین ۵۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر می باشد.
نمونه هایی از سوسن چلچراغ که بیشتر از ۱۵ گل دارند نیز دیده شده ولی این گیاه زیبا معمولا دارای ۴ تا ۱۰ گل است که قطعات گل پوش آن در حدود ۷ سانتیمتر طول دارند.
رنگ گل به طور کلی سفید است و زمانی که به سمت شالوده می رود به سبز تبدیل می شود و کمی طیف بنفش دارد، رشته انتهایی آن ها سبز بوده و گرده هایی به رنگ قرمز روشن دارد. پوشش بذر این گل که شبیه یک تخم مرغ برعکس است تقریبا ۶ ضلعی بوده و ۳ تا ۴٫۵ سانتی متر طول و ۲٫۵ تا ۳٫۵ سانتی متر عرض دارد.
بذرها تا شهریور رسیده و جوانه زنی آنها خروج با تاخیر دارد، برگ هایی که گیاهچه به عنوان یک رویان ساخته شده پس از آنکه از خاک در می آیند به صورت فتوسنتیک تبدیل می شوند.
زمان گل دهی این نوع سوسن هم در خرداد ماه است، سوسن چلچراغ برای مدت کوتاهی در حدود ۲ ماه (خرداد و تیر) گل دارد، این گیاه از میانه های خرداد گل می دهد و گل های آن تا نیمه تیرماه پایدار می ماند.
هم اکنون گونه نادر سوسن چلچراغ تنها در سه منطقه از جهان شامل قریه داماش در بخش عمارلو از توابع رودبار، جمهوری آذربایجان در نزدیکی شهران لنکران و در منطقه شغال دره شهرستان نمین استان اردبیل دیده می شود.
برخی بر این باورند زیبایی و همانندی این گل به چلچراغ دلیل چنین نامگذاری است در حالی که مردم محلی می گویند سوسن چلچراغ در شب نورافشانی می کند و به همین دلیل چلچراغ نامیده شده است، در واقع پرچم سوسن چلچراغ دارای مواد فلئورسانس است که قابلیت بازتابش نور را دارد.
کارشناسان گیاه شناسی استان معتقدند چون این گل اصطلاحا تکثیر گریز است و علاقه ای به ازدیاد و تولید مثل ندارد همین امر باعث شده تا هر روز بیش از پیش در معرض انقراض قرار گیرد.
امروزه به دلیل زینتی بودن و برداشت بی رویه ، نسل این گل در حال انقراض بوده و تاکنون تلاش همه کسانی که خواسته اند آن را در مکان های دیگر پرورش دهند، بیهوده مانده است.
نوشته: ساسان رحمتی