دشت مغان، جلوه‌ ای از تاریخ و طبیعت آذربایجان

به گزارش دیدشهر، دشت مغان از سمت شرق و شمال به جمهوری آذربایجان و از غرب به ارسباران و از سمت جنوب به شهرستان مشگین شهر محدود شده است.

قسمتی از دشت مغان شمالی‌ترین بخش استان اردبیل و اکثر بخش‌های آن در جمهوری آذربایجان قرار دارد.

بیشتر ساکنین دشت مغان عشایر هستند انسان‌های کوچ نشین، مهمان نواز، معصوم و سختکوش که در دامنه کوه‌ها و پهنه دشت‌ها پس از سپری شدن قرن‌ها تبدیل به مردمانی خودکفا با فرهنگی اصیل شده اند و امروزه نیز مثل کوه استوار خود را حفظ کرده اند.

مغان از سال ۱۳۵۵ از توابع توابع مشگین شهر در تقسیمات کشوری خارج شد و شامل سه شهر گرمی، بیله سوار و پارس آباد می‌شود.

قسمت شمالی دشت مغان به دشت همیشه بهار ایران معروف است.

دشت مغان از قطب‌های مهم دامپروری و کشاورزی ایران است. اقسام غلات، حبوبات و علوفه در سراسر دشت مغان زیر کشت می‌رود به همین خاطر مغان را انبار غله آذربایجان می‌گویند.

دشت مغان به سه قسمت کوهستانی، کوهپایه‌ای و جلگه‌ای قابل تقسیم است:

نواحی کوهستانی:

ارتفاعات جنوب، جنوب غرب و غرب که از ارتفاع حداقل ۱۰۰متر به سمت جنوب و غرببا شیب بیش از۱۰درصد برمیزان ارتفاع افزوده شده و تا حدود۷۰۰ متر می‌رسد. قسمت‌هایی از بخش اصلاندوز، دهستان قشلاق غربی، بخش مرکزی و دهستان قشلاق شمالی جزو این نواحی هستند.

نواحی کوهپایه‌ای:

زمین‌هایی با ارتفاعی کمتر از۱۰۰متر متصل به کوهستان تا نزدیک جلگه که شیب زمین حدود ۱ تا ۱۰ درصد می‌باشد و برای کشاورزی و دامپروری و حتی سکونت مناسب و مساعد به حساب می‌آید.

قسمت‌هایی از بخش تازه کند، بخش مرکزی، دهستان قشلاق شمالی و بخش اصلاندوز جزو نواحی.

نواحی جلگه ای:

درشمال دشت با شیب کمتر از ۵ درصد تا سواحل رود ارس که تاارتفاع حداقل ۳۰متر از سطح دریا در منتهی الیه شمال شرق منطقه در دهستان ساوالان ادامه می‌یابد، گسترش دارد که به علت خاک های حاصلخیز و آبرفتی دانه ریز و رسوبی کلا زمین‌های کشاورزی را تشکیل داده و جمعیت زیادی سکونت دارند.

دیدنی های دشت مغان

جاذبه های طبیعی مغان:

زیستگاه آقابابا، زیستگاه حسن دره سی، دریاچه سد شهرک مغان، سواحل زیبای آراز چایی (رود ارس)، جنگل‌های مغان از جاذبه‌های طبیعی این منطقه هستند.

تالاب شورگول بیله سوار، تالاب تپراق کندی و ….  از جمله تالاب های این دشت است.

در تالاب‌های دشت مغان انواع پرندگان کوچنده آبزی مثلقوی فریادکش، قوی کوچک، قوی گنگ، پلیکان خاکستری، اردک چشم طلایی، اردک تاجدار، مرکوس سفید، غاز خاکستری و بالکان کوچک قابل مشاهده است.

مناطق تاریخی دشت مغان

تپه نادر اصلاندوز، قلعه اولتان، گورستان اصلاندوزمغان، گورستان کورلار کورعباسلوی مغان، برج قارلوجا، تپه خرمن، پل تاریخی خمارلو – مغان و… از جمله مناطق تاریخی دشت مغان است.

۱- تپه نادری (نادرشاه افشار) اصلاندوز:

در جنوب غربی شهر اصلاندوز مغان در تلاقی رودخانه آراز (ارس) و قره سو (دره رود) قرار دارد. در تپه نادری، نادرشاه سران کشور و بزرگان را به دشت مغان فرا خواند وانجمن بزرگی تشکیل داد که منجر به خلع شاه طهماسب دوم صفوی و رسیدن وی به تخت سلطنت شد.

در این باره بخوانید: شاه تپه سی اصلاندوز محل تاج گذاری نادرشاه

۲- قلعه اولتان:

قلعه اولتان در ۵۰۰ متری روستای اولتان، کنار رودخانه آراز (ارس) قرار دارد. دور تا دور قلعه اولتان دیوار بزرگ خشتی و آثار خندق بزرگی سه سمت آن را فرا گرفته، دیده می‌شود. بانیان نخستین قلعه اولتان، اشکانیان بوده اند و به واسطه استحکام و موقعیت مناسبی که این قلعه داشته تا قرن دوازدهم هجری از آن استفاده شده است.

در این باره بخوانید: قلعه اولتان؛ تاریخ ۲۰۰ ساله شهرستان پارس آباد

۳  -گورستان‌های قدیمی:

گورستان‌های قوش اوتران، قلی بیگلو، افجی، گدایلو و کرار کورعباسلو واقع، که مربوط به هزاره اول پیش از میلاددر نزدیکی اصلاندوزوجود دارند.

۴ – قیز قلعه سی:

دژ مستحکم و بزرگی در کنار رودخانه برزند در ۱۷ کیلومتری شمال گرمی مغان و یکی از قلعه‌های متعددیست که با نام قلعه دختر در سرتاسر کشور شناخته شده است. تاریخ این دژبه دوران اشکانی و ساسانی نسبت می‌دهند.