گردشگران و مسافرانی که به استان اردبیل سفر می‌کنند و قصد دارند از تاریخ، فرهنگ و قدمت استان اردبیل اطلاعات مهمی کسب کنند می‌توانند با حضور در موزه باستانشناسی اردبیل گوشه‌ای از تمدن و تاریخ غنی این منطقه از کشور را به عینه مشاهده کنند.
به گزارش دیدشهر، استان اردبیل در طول سیر تاریخی کشور ایران همواره به عنوان یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین مناطق ایران اسلامی به شمار می‌رفته، به گونه‌ای که در دوره‌هایی در قبل و بعد از اسلام به عنوان مرکز آذربایجان بوده و پس از آن نیز ظهور بزرگمردانی هم چون شیخ صفی‌الدین اردبیلی و خاندان صفوی از این خطه، اعتبار ویژه‌ای به آن بخشیده است که تمامی این موارد گویای غنای تاریخی و فرهنگی این منطقه است؛ بنابراین برای آشنایی با آثار و بقایای موجود از تمدن و فرهنگ غنی این منطقه نیازبه وجود یک مرکز و موزه‌های تخصصی برای نمایش این تمدن است که در این میان، موزه تخصصی باستانشناسی اردبیل یکی از مجهزترین و زیباترین موزه‌های تخصصی کشور به لحاظ معماری و فضاهای نمایشی است که روایت‌گر تمدن یک میلیون ساله از این سرزمین است.
موزه باستانشناسی اردبیل با یک معماری بسیار زیبا در دو طبقه به مساحت هزار و ۷۰۰ مترمربع در سال ۱۳۸۷ تجهیز و راه‌اندازی شده است که در میدان عالی قاپوی این شهر و در جوار اثر جهانی بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی احداث شده است.
در این مجموعه می‌توان آثار نفیس و اشیایی گران‌بها از دوره‌های مختلف پیش از اسلام، تاریخی و اسلامی را مشاهده کرد. برای نمونه سفال‌های دوره اسلامی که مشتمل بر سفال‌های اوایل اسلام و سده‌های میانی و متاخر است که از برجسته‌ترین سفال‌های دوره اسلامی ایران و اردبیل محسوب می‌شود.
نمایش هنر فلزکاری و مهارت ضرب سکه در ویترین سکه موزه باستانشناسی
در برخی از ویترین‌ها سکه‌هایی از دوره‌های مختلف تاریخی از عصر ساسانی و اوایل اسلام تا سده ۱۲ هجری قمری به چشم می‌خورد که این سکه‌ها از نظر تحقیقاتی و باستانشناسی از اهمیت خاصی برخوردار بوده و با کمی دقت بر روی این سکه‌ها می‌توان از هنر فلز کاری و مهارت ضرب سکه پیشینیان آشنا شد.
در طبقه همکف این موزه اکثر اشیای نگهداری شده مربوط به دوران پیش از تاریخ و یادمان‌های سنگی مانند استل‌های شهریئری و سنگ قبرهای شهیدگاه که از مجموعه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی به این موزه انتقال داده شده است و سکه‌ها و ابزارهای فلزی دیگر در این طبقه به نمایش گذاشته شده است.
در طبقه پایین این ساختمان اشیای دوران اسلامی در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته که از اشیای نفیس و شاخص موجود در این طبقه می‌توان به خنجر مخصوص شاه عباس کبیر اشاره کرد و یکی از شاخصه‌های این خنجر حک نام شاه عباس در یک طرف خنجر و در طرف دیگر آن متن “جهان در انتظار توست مهدی جان” اشاره کرد که این موضوع به ارزش و شهرت فزونی به این خنجر داده است.
یک جلد قرآن نفیس خطی اهدایی شاه طهماسب صفوی به بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی در این موزه نگهداری می‌شود و در کنار این دو اثر نفیس آثار گران‌بها و شاخص دیگری نیز در این موزه به نمایش گذاشته شده است که هر یک از آنها به دلیل آنکه نشانگر تاریخ، تمدن و فرهنگ مردم استان اردبیل است از ارزش خاصی برخوردار است.
اسکلت ۳۵۰۰ ساله قدیمی‌ترین اثر موجود در موزه باستانشناسی
از دیگر اشیای گران‌بها و قدیمی این موزه می‌توان به دو نمونه اسکلت کشف‌شده از قلعه بوینی یوغون نیر اشاره کرد که پس از کاوش از این قلعه برای بازدید عموم مردم به این موزه انتقال داده شده است و قدمت این اسکلت‌ها مربوط به عصر آهن یعنی حدود ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد است که می‌توان گفت قدمتی در حدود ۳۵۰۰ سال را دارا هستند قلعه بوینی یوغون به مانند بسیاری از قلعه‌های نظامی و تاریخی اردبیل در زمان اشکانی رونق داشته است.
موزه باستانشناسی اردبیل مجموعه‌ای بی نظیر از تاریخ و تمدن این منطقه
در این موزه مجموعه‌ای عظیم، زیبا و بی‌نظیر از تاریخ و تمدن استان اردبیل به نمایش گذاشته است که هر بیننده‌ای را به تفکری عمیق در سیر تحولات تاریخی ایران اسلامی وا می‌دارد.
یکی دیگر از زیباترین آثار موجود در این موزه وجود سنگ افراشته‌های منطقه شهر یئری مشگین‌شهر است که علاوه بر زیبایی خاصی که داراست غنای تاریخی منطقه آذربایجان را بیش از پیش نمایان می‌کند قدمت منطقه تاریخی شهرئیری مشگین شهر نیز با وسعت ۴۰۰ هکتار به ۷ هزار سال پیش از میلاد باز می‌گردد.
رقابت با موزه آبگینه در نگهداری اشیا شیشه‌ای
اشیاء شیشه ای و فلزی از دیگر آثار ارزشمند به نمایش گذاشته شده در موزه باستان شناسی اردبیل است که قدمت این اشیا به هزاره اول قبل از میلاد تا عصر ساسانی دوره پرشکوه اسلامی باز می‌گردد و همین امر گویای هنر و تکنیک شیشه‌گری و فلزکاری این سرزمین است. در واقع نظیر کشف این تعداد شی شیشه‌ای که به صورت سالم در هیچ موزه‌ای مشاهده نشده و از این حیث با موزه آبگینه رقابت می‌کند.
موزه باستان شناسی استان اردبیل به عنوان یکی از سه موزه برتر کشور انتخاب شده بود که این رتبه در پی ثبت و ساماندهی دو هزار قطعه شی و اموال تاریخی در سامانه اموال منقول تاریخی و فرهنگی سازمان میراث فرهنگی کشور به موزه باستانشناسی استان اختصاص یافت.