دبیرستان صفوی اردبیل یکی از آثار کم نظیر معماری در سطح شهر اردبیل محسوب می‌شود که قدمتی بیش از ۸۰ سال دارد و بخشی از آن به موزه شهر تبدیل شده است.
نمایی کلی از دبیرستان صفوی در استان اردبیل
به گزارش دیدشهر(didshahr.ir)، در کنار بانک ملی ایران شعبه مرکزی درست در محدوده مرکزی شهر اردبیل ۸۵ سال قبل آلمانی‌ها بنایی را ساختند که هنوز که هنوز است اعجاز معماری آن هر بیننده‌ای را شگفت‌زده می‌کند.
دبیرستان صفوی اردبیل در خیابان امام خمینی(ره) در عمارتی دو طبقه با آجر و سیمان به سعی و اهتمام خاصی ساخته و پرداخته شده است و مساحت محوطه ۱۱۸۷۶ مترمربع و مساحت زیربنا ۷۰۷۶ متر مربع است.
مسیر دسترسی به دبیرستان صفوی اردبیل
لازم به ذکر است مدرسه شاهد(صفوی) اردبیل یا همان دبیرستان پسرانه ی صفوی در محل قبرستان متروکه ی «تابار قاپوسی»، در محدوده مرکزی شهر و کوچه استانداری تاسیس شده و با مدیریت مرحوم ناصر غفارزادگان اداره می‌شده است.
ویزگی های معماری دبیرستان صفوی اردبیل
از ویژگی های معماری پنهان این بنا به ابهت، نظم، چیرگی، تحکم، عظمت و افراشتگی در قالب تاثیرات روانی می توان اشاره کرد.
استحکام، سرعت در ساخت و نظارت و پیگیری از دیگر ویژگی هایی به کار رفته در ساخت این بنا است.
براساس مطالعات مکرری که از این بنا شده در کل سقف آن فقط از تیرهای چوبی استفاده شده و حتی در زیر زمین آن نیز طاق قوسی با چوب ساخته شده است.
تدبیر معماری این ساختمان به حدی متناسب با اقتضائات، نیازها و شرایط اقلیمی و جغرافیایی است که نه بارش‌های سالانه برف و باران، نه زلزله شش ریشتری، نه استفاده مکرر از این بنا و نه هیچ اتفاق دیگری نتوانسته مدرسه صفوی را به زمین بزند.
در تمامی سال‌هایی که بر آن سپری شده تمامی باید و نباید های معماری امروزی که گفته می‌شود عمر مفید ساختمان باید حدود ۳۰ سال باشد را به علامت سؤال تبدیل کرده است.
اصول معماری تنها عامل استحکام دبیرستان صفوی
با این‌وجود بررسی وضعیت فعلی مدرسه نشان میدهد اصول معماری که مهندسان آلمانی به کار بردند تنها عامل بازدارنده این بنا از تخریب و فرسایش کامل است و رسیدگی‌های بعدی چندان قابل‌توجه نیست.
بنای دبیرستان صفوی اردبیل در دوران پهلوی اول و توسط معماران آلمانی طراحی و ساخته شده است که از بناهای مشابه آن می توان از ساختمان قدیم فرمانداری اردبیل نام برد.
ساخت این بنا تقریباً همزمان با احداث خیابان اصلی شهر بود که دو دروازه شرقی و غربی شهر تاریخی اردبیل یعنی دروازه آستارا را به دروازه تبریز متصل می ساخت.
درب خروجی دبیرستان صفوی در استان اردبیل
این بنا دارای از اره سنگی به ارتفاع حدود ۱٫۲۰ متر بوده، بدنه آن را آجر تشکیل میدهد، همچنین دارای قالب بندی آجری در دور پنجره ها و درب ها بوده و خط آسمان به صورت هره چینی کار شده است.
راه پله ارتباطی طبقه فوقانی سنگی بنا در مقابل مدخل ورودی قرار داشته و به صورت دو بازو ساخته شده است.
در ابتدای ورودی طبقه دوم اشعاری به صورت کاشی هفت رنگ در طرفین آن در روی بدنه دیوار نصب شده است و همچنین به گزارش سایت دیدشهر کاشی کاری معرق به صورت کتیبه در بالای سر درب ورودی به سر درب سالن آمفی تئاتر(تالار سخنرانی) به چشم می خورد.
این ساختمان که در دوطبقه احداث شده است در ابتدا محوطه بزرگی تا کوچه اسلامی داشت که بعدها حیاط مدرسه با ساخت سالن امام خمینی، پژوهشکده و دبیرستان مدرس و سالن ژیمناستیک کوچک و کوچک شد.
سنگ فرش قدیمی حیاط دبیرستان صفوی اردبیل
بعدها در انتهای حیاط پشتی مدرسه ساختمانی به‌منظور تأمین نیاز مدرسه احداث شد که نزدیک به ۴۰ سال قدمت دارد.
در محوطه حیاط مدرسه پناهگاهی نیز در زمان جنگ ایران و عراق احداث شد تا در صورت نیاز مورداستفاده قرار گیرد، پناهگاهی که سقف آن بتنی و همچنان قابل‌استفاده است.
پنجره هایی دوجداره و چوبی در دبیرستان صفوی اردبیل
تمامی پنجره‌ها در هر دو طرف ساختمان دوجداره است و در واقع در گذشته دو پوشش شیشه‌ای و در برخی جاها علاوه بر دو پوشش درهای چوبی روی پنجره تعبیه شده تا به تناسب شرایط آب‌وهوایی باز و بسته شوند.
پنجره های آن از نوع چوبی ساده دو لنگه می باشد و درب های ارتباطی آن نیز از نوع چوبی بوده که در سال های اخیر توسط هیئت امناء مدرسه رنگ آمیزی شده است.
پنجره های مستحکم دبیرستان صفوی در استان اردبیل
مدرسه صفوی که از پشت‌بام آن به شکل عقابی با بالاهای افراشته است یکی از بناهای تاریخی کم‌نظیر در اردبیل محسوب می‌شود که به دلیل قدمت و ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن دو سال پیش به‌عنوان مدارس ماندگار اردبیل انتخاب شد.
موضوعی که مشابه آن را می‌توان در خانه‌های خوش‌ساخت تاریخی اردبیل و حتی در بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی نیز مشاهده کرد.
آزمایشگاهی مجهز و ۸۰ ساله در دبیرستان صفوی اردبیل
آزمایشگاه این مدرسه همچنان برخی ابزارهای ۸۰ ساله را مورد استفاده قرار میدهد؛ بطوریکه شیرهای فلزی که آلمانی‌ها کار گذاشته‌اند هنوز استفاده دارد.
آنچه در این آزمایشگاه دیدنی است میزهای بتنی است که بتواند در مقابل انواع آزمایشات دوام داشته و خود به دردسر دانش‌آموز تبدیل نشود.
میز بتنی و محکم در آزمایشگاه دبیرستان صفوی اردبیل
لوله‌کشی آب در آزمایشگاه نیز وجود دارد و هنوز که هنوز است قفسه‌های چوبی با درهای شیشه‌ای ریلی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
وجود آپارات در دبیرستان صفوی نشان کیفیت و ارزش آموزش در اردبیل
بخش قابل‌توجه دیگر در این مدرسه یک آپارات کوچک به مانند سینماهای قدیمی است که به گفته حضرتی پیش‌تر برای پخش فیلم مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
توجه به ساخت چنین بخشی در مدرسه ۸۰ سال قبل که حتی به‌سختی سینما در خود اردبیل مشاهده می‌شد قابل‌توجه است.
تا جایی که گفته می‌شود این مدرسه محل برخی سخنرانی‌های مهم شهر بود.
درب ورودی تالار سخنرانی دبیرستان صفوی در استان اردبیل
این آپارات که به سالن آمفی‌تئاتر مدرسه دریچه‌ای دارد برای پخش فیلم‌ها مورداستفاده بوده و در حال حاضر با تغییر کاربری بخش‌های مختلف مدرسه ازجمله سالن سخنرانی مورداستفاده نیست.
هرچند امروز مدرسه شاهد هوشمند شده و تمامی ۹ کلاس آن به تجهیزات هوشمند ازجمله پروژکتور مجهز است اما همچنان تجهیزات با کیفیتی که در ابتدای ساخت مدرسه به کار برده شده قابل‌استفاده است.
۳ سال انتظار برای ساخت دبیرستان هوشمند در اردبیل
کار ساخت این ساختمان در سال ۱۳۱۴ شروع و در سال ۱۳۱۷ خاتمه یافته؛ قطعه ماده تاریخ آن اثر طبع استاد مرحوم بهار ملک الشعراء با خط نستعلیق بر روی کاشی در راهرو طبقه دوم کتیبه شده است.
سالن دبیرستان صفوی در استان اردبیل
کل مساحت مدرسه صفوی که امروز به‌عنوان مدرسه شاهد(شهید پیرزاده) شناخته می‌شود چهار هزار و ۹۰ مترمربع است.
صفوی، دبیرستانی که چهره های بنامی به جامعه تحویل داده است
در طول سال‌های فعالیت این مدرسه دانش‌آموزان بسیاری فارغ‌التحصیل شده و در گستره استانی، ملی و بین‌المللی خوش درخشیده‌اند و برخی امروز به‌عنوان چهره‌های به نام در عرصه جهانی شناخته می‌شوند.
عکسی از مدیران معمان دبیرستان صفوی اردبیل
از جمله دکتر پیرموذن، مهندس بارسی، علی دایی، صمد ملکی و حسن ملکی و دکتر وهاب زاده از چهره‌های به نام شهر و فارغ‌التحصیلان این مدرسه هستند.
مدرسه صفوی به دلیل وجود ویژگی های تاریخی، هنری، معماری و فرهنگی به شماره ۳۱۱۸۰ در فهرست آثار ملی ایران جای گرفت.
گردشگری استاان اردبیل | گردشگری اردبیل | خانه های تاریخی اردبیل | میراث فرهنگی اردبیل
سایت دیدشهر اولین و جامع ترین سایت گردشگری استان اردبیل پیشنهاد می کند مطالب زیر راهم بخوانید:
نگاهی به اصول معماری ایرانی در کالبد بناهای تاریخی اردبیل
خانه صادقی اردبیل یادگار دوران قاجار
عمارت شهرداری، گنجینه هویت تاریخی اردبیل
خانه خادم باشی اردبیل سمبل معماری اصیل ایرانی
چینی خانه اردبیل قدیمی ترین کلکسیون اشیا تاریخی کشور
باعث تاسف هست که از مدرسه رسما چیزی باقی نمانده. طمع نهادها و ارگانها به حیاط این مدرسه، منجر به تصاحب هویت دبیرستان صفوی شد. البته بلایی که سر دبیرستان صفوی آمد، بازنمودی از نابودی است که بر سر کل شهر آوردند. نگاهی به میدان عالی قاپو بیندازید. فواره وسط میدان هویتی کاملا اصیلتر به شهر می داد تا معرکه ای که به جایش برپا کرده، و تلاش کردند میدان عالی قاپو را چیزی شبیه میدان نقش جهان اصفهان کنند. به عنوان یک اردبیلی، همیشه غصه این را خواهم خورد که یک مشت بی سواد بی هویت تحت عنوان “مسئول” در 30 سال گذشته بر سر این شهر ریختند و نه تنها نتوانستند هویت فرهنگی و اقتصادی اردبیل را بازسازی و برجسته کنند، بلکه هر آنچه در طی تکامل تاریخی این شهر به طور طبیعی شکل گرفته بود را نیز نابود کردند.
باسلام،مدرسه ای که هر گوشه آن پر از خاطرات شیرین برایم بود .اسامی عده ای از معلمان زحمت کش و عزیزمان که در این دبیرستان تاریخی تدریس کرده بودند آقایان مرحوم پور حاج شکر زیست شناسی،احدی زیست شناسی،منصوری معاون،هاشمی مدیر،مرحوم افغانی مدیر،کلاهی ادبیات فارسی،بابک ریاضیات وجبر،دکتر شکری عربی،گیمه چی شیمی آلی،نخستین شیمی معدنی،ابراهیمی فیزیک،مرحوم روزی طلب فیزیک، و… با آرزوی سلامتی برای اساتید بازمانده…