اشاعه فحشا و فساد در تورهای غیرمجاز، یکی از تهدیدهای نوظهور گردشگری در ایران است. این مقاله با نگاهی آسیب‌شناسانه، راهکارهایی برای پیشگیری از گسترش انحرافات اخلاقی در حوزه سفر و تفریح ارائه می‌دهد.
دیدشهر: گردشگری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در هر کشور، همواره فرصتی برای توسعه، تبادل فرهنگی و آشنایی اقوام با یکدیگر تلقی می‌شود. اما وقتی این صنعت بدون نظارت دقیق، قانون‌مندی مؤثر و پایش محتوایی همراه باشد، ممکن است از مسیر خود منحرف شده و بستر انحرافات اجتماعی مانند اشاعه فحشا و فساد اخلاقی گردد.
امروزه در برخی تورهای گردشگری، به‌ویژه تورهای خصوصی یا شبانه، شاهد بروز رفتارهایی هستیم که نه‌تنها با هویت فرهنگی و دینی جامعه ایرانی مغایرند، بلکه نظام ارزشی خانواده ایرانی را نیز تهدید می‌کنند. این پدیده به‌ویژه در سفرهای خارج‌شهری، نقاط کوهستانی یا سواحل دورافتاده که دور از نظارت عمومی برگزار می‌شوند، بیشتر بروز می‌یابد.
نشانه‌های نگران‌کننده در برخی تورها
در سال‌های اخیر، برگزاری تورهای گردشگری مختلط با فراخوان در شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه اینستاگرام و تلگرام، به پدیده‌ای رایج میان جوانان در کلان‌شهرهای ایران تبدیل شده است. این تورها که اغلب بدون مجوز رسمی و نظارت قانونی برگزار می‌شوند، با حضور دختران و پسران مجرد در فضاهای تفریحی مانند جنگل، کوهستان، سواحل و مناطق خوش آب‌وهوا، در مواردی منجر به رفتارهایی خلاف ارزش‌های اخلاقی و دینی شده‌اند که نمونه‌های آن در فضای مجازی به وضوح دیده می‌شود.
این نوع گردشگری، در نگاه اول، شاید صرفاً پاسخی طبیعی به نیاز تفریح، تنفس در طبیعت و گریز از زندگی ماشینی شهرهای بزرگ به نظر برسد. اما وقتی بدون چارچوب‌های قانونی و فرهنگی شکل بگیرد، به‌راحتی می‌تواند بستری برای اشاعه ناهنجاری‌های اجتماعی و تضعیف بنیان‌های فرهنگی شود.
کارشناسان معتقدند که یکی از دلایل گسترش این نوع تورها، نبود برنامه‌ریزی جامع از سوی نهادهای فرهنگی و گردشگری کشور است. وقتی ظرفیت‌های تفریح سالم و در عین حال جذاب برای جوانان طراحی و اجرا نشود، فرصت به سود گروه‌هایی می‌افتد که تنها به کسب درآمد فکر می‌کنند، حتی اگر به قیمت آسیب‌دیدن اخلاق عمومی و اعتبار فرهنگی جامعه باشد.
از سوی دیگر، تعدد جمعیت جوان، میل به ماجراجویی، دوری از فضای بسته شهری و ضعف در نظارت مؤثر، همگی شرایط را برای رشد این تورهای بی‌ضابطه فراهم کرده‌اند.
در برخی موارد، تورهای غیرمجاز با پوشش “گردشگری” عملاً به محلی برای مهمانی‌های مختلط، مصرف مشروبات الکلی، رقص، روابط خارج از چارچوب خانواده و دیگر مصادیق فساد فرهنگی تبدیل می‌شوند. این اتفاقات نه‌فقط آسیب‌زا برای جوانان شرکت‌کننده است، بلکه تصویری نادرست از معنای سفر و تفریح سالم ایجاد می‌کند.
عوامل مؤثر در شکل‌گیری این تورهای مخرب:
نبود نظارت نهادهای ذی‌ربط بر تورهای خصوصی و آنلاین
ضعف قوانین بازدارنده در حوزه گردشگری فرهنگی و اخلاقی
تبلیغات اغواگرایانه در فضای مجازی برای جذب جوانان
بی‌توجهی خانواده‌ها به محتوای تورهایی که فرزندانشان در آن شرکت می‌کنند
اما راهکار چیست؟ پاسخ در مشارکت فعال آژانس‌های گردشگری دارای مجوز، آموزش راهنمایان فرهنگی، تعریف بسته‌های سفر بر مبنای ارزش‌های بومی و نظارت هوشمند فرهنگی است. ایجاد سفرهایی امن، سالم، شاد و آموزنده برای جوانان، نه‌تنها جلوی انحرافات احتمالی را می‌گیرد، بلکه فرهنگ صحیح گردشگری را نیز در جامعه نهادینه می‌کند.
راهکارهای مقابله با فساد در گردشگری:
شفاف‌سازی مسیر صدور مجوز تورها و الزام شرکت‌های گردشگری به رعایت چارچوب‌های فرهنگی.
نظارت میدانی مستمر توسط وزارت میراث فرهنگی، نیروی انتظامی و نهادهای فرهنگی.
ترویج گردشگری پاک و اسلامی با همکاری حوزه‌های علمیه، رسانه‌ها و فعالان فرهنگی.
آگاه‌سازی خانواده‌ها و جوانان از طریق برنامه‌های رسانه‌ای و مشاوره‌ای درباره عواقب اخلاقی اینگونه سفرها.
بهره‌گیری از فضای مجازی برای معرفی الگوهای مثبت گردشگری فرهنگی، بومی و معنوی.
نتیجه‌گیری:
گردشگری زمانی می‌تواند به یک صنعت پایدار و هویت‌ساز بدل شود که در کنار توسعه زیرساخت، به بعد اخلاقی، دینی و فرهنگی آن نیز توجه ویژه شود. برخورد هوشمندانه با تورهای مروج فساد، نه‌تنها به سالم‌سازی این حوزه کمک می‌کند، بلکه اعتماد خانواده‌ها به گردشگری داخلی و اسلامی را نیز افزایش خواهد داد. باید یادمان باشد، سفر وسیله‌ای برای تعالی است؛ نه انحراف.