رودخانه ارس، با طولی بیش از هزار کیلومتر، در سکوت رسانه‌ای و بی‌توجهی مدیران، به حاشیه رانده شده و فرصت‌های طلایی اطراف آن همچنان مغفول مانده‌اند.
نویسنده:مسلم نوروززاده
دیدشهر: رودخانه ارس با طول بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر و موقعیتی مرزی، یکی از ظرفیت‌های بی‌نظیر گردشگری استان اردبیل است که با آثار تاریخی چون قلعه اولتان، تالاب میل مغان، تفرجگاه‌های طبیعی و بازارچه مرزی بیله‌سوار احاطه شده است. با این وجود، نبود زیرساخت، محدودیت‌های امنیتی، کم‌توجهی به معرفی و فقدان برنامه‌ریزی راهبردی باعث شده این گنجینه ارزشمند در سایه بی‌توجهی باقی بماند.
ارس؛ رودخانه‌ای مرزی با داستان‌هایی ناگفته
رودخانه ارس که از کوه‌های آناتولی ترکیه سرچشمه می‌گیرد، پس از عبور از مرزهای ترکیه، ارمنستان، نخجوان و ایران، در نهایت وارد جمهوری آذربایجان شده و به رود کورا می‌ریزد. این رود، با نام‌های مختلفی چون آراز (ترکی آذربایجانی) و آراکس (ارمنی)، نه‌تنها در مرزهای جغرافیایی جاری است، بلکه تاریخ، فرهنگ و طبیعت چند ملت را در خود به هم پیوند می‌زند.
اما برخلاف جذابیت ذاتی، این رود در نقشه گردشگری اردبیل جایگاهی درخور ندارد و تاکنون هیچ برند مشخص یا طرح ملی برای تبدیل آن به یک مقصد گردشگری مرزی تدوین نشده است.
میراثی که در سایه امنیت پنهان مانده
در حاشیه رود ارس، آثار تاریخی فراوانی جا خوش کرده‌اند که هنوز بسیاری از آن‌ها ناشناخته باقی مانده‌اند. از جمله این گنجینه‌ها می‌توان به قلعه باستانی اولتان اشاره کرد که به دوران ساسانی یا اشکانی بازمی‌گردد. این قلعه با وسعت ۳۲۰ هزار متر مربع در کنار روستای اولتان واقع شده اما به دلیل مسائل امنیتی مرزی، امکان بازدید عمومی از آن فراهم نیست.
همچنین آثار ثبت ملی همچون تپه نادری اصلاندوز، چهل‌پله دوزکندی، تالاب توپراق‌کندی، شاه‌تپه و خان‌تپه همگی در نزدیکی ارس قرار دارند. طبق آمار، از ۲۲ اثر ثبت‌شده در شهرستان پارس‌آباد، ۱۰ مورد در مجاورت رود ارس هستند؛ اما نبود زیرساخت، ضعف در معرفی و موانع امنیتی باعث شده این آثار همچنان دور از دسترس گردشگران باقی بمانند.
تفرجگاه ساحلی ارس؛ فرصت بالقوه برای جذب توریست
در منطقه پارس‌آباد، تفرجگاه ساحلی ارس با وسعت ۲۵۰ هکتار، یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های توسعه گردشگری طبیعی و خانوادگی است. هر ساله گردشگران زیادی به این منطقه سفر می‌کنند، اما نبود امکانات رفاهی کافی و کم‌توجهی به توسعه زیرساخت‌ها موجب شده این منطقه از ظرفیت واقعی خود فاصله زیادی داشته باشد.
رئیس میراث فرهنگی پارس‌آباد با تأکید بر ظرفیت گردشگری مرزی ارس، خواستار حمایت جدی برای توسعه این منطقه شده است.
تالاب میل مغان؛ بهشت پرندگان در آستانه فراموشی
در نزدیکی شهر اصلاندوز، تالاب میل مغان به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین تالاب‌های استان اردبیل، زیستگاه گونه‌های کمیاب و در معرض خطر است. این تالاب ۹۹۶ هکتاری، همه‌ساله میزبان پرندگانی مانند قوی فریادکش، پلیکان خاکستری، اردک مرمری، عقاب تالابی و حتی عروس غاز است.
این منطقه، به‌ویژه برای علاقه‌مندان به پرنده‌نگری (Bird Watching)، می‌تواند به مقصدی بین‌المللی تبدیل شود، اما نبود امکانات اقامتی، اطلاع‌رسانی ضعیف و فقدان طرح توسعه پایدار، همچنان این ظرفیت را بی‌ثمر گذاشته است.
بازارچه مرزی بیله‌سوار؛ تلاقی اقتصاد و گردشگری
در کنار جاذبه‌های طبیعی و تاریخی رود ارس، بازارچه مرزی بیله‌سوار به‌عنوان یک مزیت اقتصادی قابل توجه شناخته می‌شود. این بازارچه که زمانی رونق چشمگیری داشت، امروز با چالش‌هایی همچون محدودیت در واردات کالای همراه مسافر، رکود نسبی را تجربه می‌کند.
فرماندار بیله‌سوار معتقد است با احیای این بازارچه، نه‌تنها می‌توان اقتصاد محلی را تقویت کرد، بلکه می‌توان آن را به یکی از انگیزه‌های سفر به منطقه تبدیل کرد. اما برای تحقق این هدف، افزایش تسهیلات مرزی و ایجاد مراکز اقامتی مناسب کاملاً ضروری است.