تخریب جنگلها یکی از بحران‌های جدی محیط‌زیستی است که منجر به افزایش گازهای گلخانه‌ای، بیابان‌زایی، نابودی گونه‌ها و کاهش کیفیت زندگی انسان‌ها شده است. این مقاله به بررسی علل، پیامدها و راهکارهای مقابله با این بحران می‌پردازد.
نویسنده: علی صادقی
دیدشهر: وجود جنگلها به عنوان محلی برای گذراندن اوقات فراغت شهروندان و محلی بای استراحت گردشگران بسیار مفید اما فعالیتهای تفرجی کنترل نشده منجر به آسیب اکوسیستم جنگل خواهد شد.
در این باره روشن ساختن افکار عمومی و بالا بردن سطح معلومات و دانش مردم یکی از رسالت های مطبوعات است. بنابراین در این نوشتار سعی داریم به موضوع نابودی جنگلها که همراه با آغاز زوال اکوسیستم زمین و ساکنان آن است ، اشاره کنیم.
جنگلها ریه‌های زمین‌اند؛ منابع عظیمی از اکسیژن، تنوع زیستی، و تنظیم‌کننده‌های طبیعی اقلیم. اما متأسفانه در دهه‌های اخیر، تخریب جنگلها به یکی از بحران‌های جهانی تبدیل شده که پیامدهای جبران‌ناپذیری برای محیط‌زیست و زندگی بشر به همراه دارد. نابودی تدریجی جنگلها، نه‌تنها تهدیدی برای گونه‌های گیاهی و جانوری است، بلکه زندگی انسان‌ها را نیز با چالش‌های جدی مواجه کرده است. جنگلها تنها منبع اکسیژن نیستند، بلکه خانه میلیون‌ها موجود زنده و منبع درآمد جوامع محلی هستند. با این حال، هر دقیقه بخشی از این ثروت سبز نابود می‌شود.
چرا جنگلها در حال نابودی‌اند؟
تخریب جنگلها یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی عصر حاضر است. گسترش کشاورزی، بهره‌برداری بی‌رویه از چوب و توسعه شهری، سالانه میلیون‌ها هکتار از جنگلها را نابود می‌کنند. این فرآیند نه‌تنها گونه‌های گیاهی و جانوری را منقرض می‌کند، بلکه با افزایش دی‌اکسید کربن، گرمایش زمین را تسریع می‌بخشد.
تخریب جنگلها دلایل متعددی دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
قطع بی‌رویه درختان برای استفاده تجاری یا کشاورزی
آتش‌سوزی‌های عمدی یا ناشی از بی‌احتیاطی انسانی
توسعه بی‌رویه شهرها و جاده‌سازی در مناطق جنگلی
چرای بی‌رویه دام و نابودی پوشش گیاهی
قاچاق چوب و عدم اجرای قوانین حفاظتی
در ایران، جنگل‌های هیرکانی، زاگرس و ارسباران از گنجینه‌های طبیعی کشور هستند که هر ساله با تهدید جدی تخریب مواجه‌اند.
پیامدهای تخریب جنگلها
جنگلها تنها 30% از سطح زمین را پوشش می‌دهند، اما بیش از 75% از تنوع زیستی خشکی‌ها در آن‌ها زندگی می‌کنند. متأسفانه، فعالیتهای انسانی مانند کشاورزی غیرقانونی، قطع درختان و آتش‌سوزی، این اکوسیستم‌های حیاتی را تهدید می‌کنند. تخریب جنگلها آثار مخربی دارد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
افزایش گازهای گلخانه‌ای و تسریع تغییرات اقلیمی
افزایش احتمال وقوع سیل، فرسایش خاک و بیابان‌زایی
نابودی زیستگاه حیوانات و انقراض گونه‌ها
کاهش کیفیت هوا و افت سلامت عمومی
اختلال در چرخه آب و کاهش منابع آب زیرزمینی
این پیامدها فقط مربوط به مناطق جنگلی نیست؛ تأثیر آن‌ها بر کل اکوسیستم، زندگی شهری، کشاورزی و حتی امنیت غذایی ما نیز احساس می‌شود.
چه باید کرد؟
آیا می‌دانستید سالانه بیش از ۱۰ میلیون هکتار از جنگل‌های جهان از بین می‌روند؟ این رقم معادل نابودی ۲۷ زمین فوتبال در هر دقیقه است! جنگل‌زدایی باعث فرسایش خاک، کاهش منابع آب و تشدید بلایای طبیعی می‌شود. با شناخت عوامل تخریب و انتخاب شیوه‌های زندگی سازگار با محیط زیست، می‌توانیم از این فاجعه جلوگیری کنیم.
مقابله با تخریب جنگلها تنها وظیفه دولت‌ها نیست؛ هر فرد می‌تواند نقشی مؤثر ایفا کند:
حمایت از محصولات چوبی پایدار و دارای مجوز
مشارکت در طرح‌های درختکاری و بازسازی جنگلها
آموزش فرزندان درباره اهمیت محیط‌زیست
گزارش تخلفات زیست‌محیطی به نهادهای مسئول
پرهیز از ورود غیرمجاز یا آسیب به مناطق حفاظت‌شده
در سطح کلان، لازم است قوانین سخت‌گیرانه‌تری برای مقابله با قاچاق چوب، ساخت‌وساز غیرمجاز و بهره‌برداری غیراصولی از منابع طبیعی وضع و اجرا شود.
