آیا پخش شایعه جرم است؟ در این مطلب به بررسی کامل جرم نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی در فضای مجازی، مطبوعات و قوانین ایران پرداخته شده است.
نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی؛ جرم پنهان در پوشش آزادی بیان
به گزارش دیدشهر، در حالی که قانون اساسی، آزادی بیان را یکی از حقوق بنیادین شهروندان میداند، اما این آزادی در چارچوبهای قانونی مشخصی محدود شده است. یکی از مهمترین این محدودیتها، موضوع نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی است؛ جرمی که اغلب با نیت خاص و هدفدار انجام میشود.
نشر اکاذیب چیست؟
نشر اکاذیب به معنای انتشار اخبار و مطالب دروغ با هدف آسیب رساندن به اشخاص حقیقی، حقوقی یا مقامات رسمی است. این جرم زمانی محقق میشود که فرد آگاهانه اطلاعات نادرست را منتشر کرده و قصد دارد با آن به دیگران لطمه بزند، حتی اگر این اخبار به صورت شایعه یا نقلقول باشد.
تفاوت نشر اکاذیب با هتک حیثیت
نشر اکاذیب صرفاً شامل دروغپردازی و جعل واقعیت است، اما در هتک حرمت ممکن است واقعیتهایی از زندگی شخصی نیز فاش شود. به بیان دیگر، هتک حیثیت ممکن است بر اساس اطلاعات درست یا نادرست رخ دهد، اما نشر اکاذیب همواره مبتنی بر اطلاعات نادرست است.
جایگاه قانونی نشر اکاذیب
در قوانین مختلف از جمله قانون مجازات اسلامی، قانون جرایم رایانهای و قانون مطبوعات، نشر اکاذیب جرمانگاری شده است:
ماده ۶۹۸ قانون تعزیرات: انتشار اکاذیب با هدف تشویش اذهان عمومی یا آسیب به دیگران، میتواند به حبس تا دو سال یا ۷۴ ضربه شلاق منجر شود.
ماده ۱۶ و ۱۷ قانون جرایم رایانهای: انتشار تصاویر، فیلم یا اطلاعات تحریفشده و خصوصی افراد از طریق اینترنت، جرم محسوب میشود.
ماده ۱۸ قانون جرایم رایانهای: انتشار هرگونه اکاذیب از طریق فضای مجازی یا سامانههای ارتباطی، در صورتی که منجر به آسیب مادی یا معنوی شود، مشمول حبس یا جزای نقدی خواهد بود.
تشویش اذهان عمومی با پوششهای مدرن
برخی اقدامات مثل تهدید به بمبگذاری یا پخش شایعات گسترده، با نیت ایجاد اضطراب و ناامنی ذهنی در جامعه، مشمول جرم تشویش اذهان عمومی هستند—even اگر هدف آنها اصلاح امور کشور باشد. این نکته در قانون جرم سیاسی نیز تأکید شده است.
نقش رسانهها و فضای مجازی
امروزه یکی از شایعترین بسترهای ارتکاب این جرم، فضای مجازی و رسانههای آنلاین هستند. طبق قانون، تنها رسانههایی که مجوز رسمی از هیئت نظارت بر مطبوعات دارند مجاز به فعالیت هستند. در غیر این صورت، مطالب منتشرشده مشمول قانون جرایم رایانهای خواهد بود.