روستا آق‌قلعه در استان اردبیل بدون قهوه‌خانه، مغازه، و بدون حتی یک مورد طلاق یا اعتیاد، توانسته از طریق سبک زندگی ساده، اقتصاد درون‌زا و همبستگی اجتماعی، الگویی بی‌نظیر برای سایر جوامع روستایی و حتی شهری باشد.
نویسنده: نسرین آذرکیش
دیدشهر: در روزگاری که بسیاری از مناطق با آسیب‌های اجتماعی و پیچیدگی‌های روابط انسانی درگیرند، آق‌قلعه – یا همان قلعه سفید – در دل استان اردبیل، همچون نگینی درخشان، تصویری از سادگی، سلامت و همبستگی را به نمایش گذاشته است.
جایی که قهوه‌خانه و مغازه‌ای وجود ندارد
در این روستا خبری از فروشگاه، دکه یا حتی قهوه‌خانه نیست؛ نه برای کمبود امکانات، بلکه به دلیل انتخابی آگاهانه برای حفظ سبک زندگی سالم. اهالی ترجیح می‌دهند برای خریدهای مورد نیاز گاهی به شهر بروند تا فضای روستا از مکان‌هایی که ممکن است بستر آسیب شوند، دور بماند.
دهیار روستا، آقای سعید عبداللهی، که بیش از ۹۰ سال از عمرش را با آق‌قلعه سپری کرده، می‌گوید: «تا بوده، هیچ‌کس در این روستا نه سیگار کشیده، نه مشروب خورده، نه گرفتار اعتیاد شده». به همین دلیل هم روستا به‌عنوان نمونه‌ای ملی از پاک‌زیستی شناخته شده است.
زندگی ساده، پیوندهای پایدار
ساکنان آق‌قلعه، در بهار و تابستان به کشاورزی و در پاییز و زمستان به دامداری مشغول‌اند. خودکفایی در تأمین نیازها، ساده‌زیستی و پرهیز از تجمل‌گرایی، سبک زندگی جمعی را شکل داده است. ازدواج‌ها در آق‌قلعه بدون ریخت‌وپاش‌های رایج انجام می‌شود و هنوز خبری از طلاق نیست؛ مهریه‌ها پایین است و روابط بر پایه درک متقابل شکل می‌گیرد.
دهیار روستا مثال می‌زند از زوج‌هایی که با وجود نداشتن فرزند، زندگی‌شان را با مهر ادامه می‌دهند؛ بی‌نیاز از مشاوره‌های پرهزینه، تنها با تکیه بر صبر و احترام متقابل.
بزرگ‌ترها، ستون‌های همبستگی اجتماعی
یکی از رموز اصلی موفقیت اجتماعی آق‌قلعه، نقش تعیین‌کننده ریش‌سفیدان و مشارکت فعال جوانان در حل مسائل است. فرماندار سرعین نیز تأکید می‌کند که وجود اقتصاد پویا و نبود بیکاری در این روستا، یکی از مهم‌ترین دلایل دوری مردم از آسیب‌های رایج مانند اعتیاد است.
در این روستا، اگر خانواده‌ای دچار مشکل شود، اهالی دست به دست هم می‌دهند. عبداللهی، دهیار، می‌گوید: «وقتی یکی از هم‌روستایی‌ها نیاز به خانه داشت، زکات جمع‌شده صرف ساخت خانه‌اش شد.»
کم‌توقع، اما پرامید
با وجود این‌همه افتخار، روستای آق‌قلعه تنها خواسته‌اش تکمیل طرح هادی و کانال‌کشی برای اراضی کشاورزی است؛ مطالبه‌ای منطقی و کم‌هزینه برای توسعه‌ای پایدار.
جاذبه‌های طبیعی، چشمه‌های زلال و چشم‌اندازهای بکر این منطقه، ظرفیت بالایی برای توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی و گردشگری آرامش‌بخش دارد؛ اما تاکنون چندان مورد توجه قرار نگرفته است.