دکتر عبدالرحمن ولایتی
به گزارش دیدشهر، عشایر شاهسون که در تاریخ و حغرافیای استان اردبیل نقشی بی بدیل از خود به یادگار دارد در برش جمعیتی و از منظر دموگرافیک سهم چشمگیری از جمعیت استان را به خود اختصاص داده است که از کرانه عریض رود ارس (آراز) تا مناطق سرسبز خروسلو و انگوت و جوار منطقه ارشق را شامل می شود که البته هم اکنون طیف گسترده ای از طوایف شاهسون با انتخاب الگوی زندگی شهری در بخش عظیمی از جغرافیای مرکز استان ساکن هستند و بسیاری از جوانان دانشگاهی ایل در کرسی های مهم مدیریتی استان نقش ارزنده ای را ایفاء کرده و مشغول خدمت صادفانه به مردم هستند و چون ویژگی و جنس مردمی در این جماعت مشهود و ملموس است حضورشان منشاء خدمات چشمگیری نیز با خود به همراه داشته است.
عشایر شاهسون که تاریخ مدون آن به عصر صفوی بر می گردد و آنطور که تاریخ گواه و گویای آنست در تداوم و تثبیت سلسله صفوی تاثیر بسزایی داشته اند که با ابتکار شاه عباس کبیر جایگزین قزلباش شده و به نوعی در قرینه ینی چری عثمانی در حفاظت از تاج و تخت و ملک ایران صفوی تاثیرگذارتربن نیروی نظامی بوده اند.
سکونتگاه عشایر
سبک و سیاق و روش منحصر زندگی عشایر شاهسون که با محوریت چادر با عنوان بومی آلاچیق معنا می شود در واقع اصالت زیست عشایر شاهسون به شمار میرود و امروزه علم مدرن معماری تکنولوژی آلاجیق را تایید کرده است و حتی شواهدی متقن مبتنی بر مطالعات و کاوشهای علمی و پژوهشی نشان میدهد که عمر و تاریخ آلاجیق با شکل معماری گنبدی نزدیک به هشت هزار سال پیش می باشد و بعضی از محققان معتقدتد که رابطه ملموسی بین نمادهای مقدس گنبدی با معماری گنبدی آلاچیق موجود می باشد.
پوشاک عشایر
یکی دیگر از ویژگیهای بارز طبقه اجتماعی عشایر شاهسون، یوتیفرم مردان و زنان ایل می باشد که با کاربرد متعدد رنگها در فرم پوشش زنانه در هر یک از جزییات پوشش در فحوای خود پیام حکیمانه را نهفته دارد که این پیام در پوشش مردانه در منزلت خان چوپان بیشتر خود را عیان میکند در واقع زندگی و زیست عشایر شاهسون در استان اردبیل در محور قشلاق و ییلاق از هر زاویه که نگریسته شود برای خود حکایت ، داستان و تاریخی دارد که در برآیند آن آرامش و تعادل روحی و جسمی نوع اتسان عشایری را تامین می نمابد و این ثروت زیستی که در بطن جغرافیای استان اردبیل در منطقه گسترده مغان از دبرباز برفرار است امروز در بستر صنعت مدرن گردشگری ظرفیتی گرانبها برای توسعه استان به شمار میرود که بابد در کانون توجه صنعت گردشگری استان قرار گیرد
خوشبختانه در سالیان اخیر با مشارکت فرزندان ابل شاهسون اعم از قشر دانشگاهی ، اداری ، بازاری و تجاری و بلاخص طیف حوان ایل با همکاری و مساعدت نهاد متولی گردشگری استان سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری، گنجینه های ایل عشایر شاهسون در قالب جشنواره ملی با حضور طوایف مختلف ایل از کل کشور در موعد کوچ ایل از قشلاق به ییلاق در منطقه هدف مغان برگزار می شود تا این ظرفیت و گنجینه عظیم در بستر صنعت گردشگری یکی از محورهای اصلی توسعه استان تعریف و تثبیت گردد.
در نهایت باید گفت که ظرفیت اکوتوریسمی زندگی ایل شاهسون مغان با زوایای منحصر و متعدد خود بستری گرانبها برای صنعت گردشگری استان اردبیل می باشد که با تثبیت گام آغازین آن در فالب فستیوال ملی، جشم انداز خود را بابد معطوف به برگزاری و نمایش این گنجینه در بعد بین المللی با تمرکز بر منطقه قففاز و آسیای مبانه بنماید و در این راستا با برگزاری متناوب آن در طول یکسال مسیری را با عنوان جاده عشایر در یونسکو تثبیت نماید و از نتایج و برکات آن در ابعاد و حوزه های مختلف از اقتصادی و سیاسی تا اجتماعی و فرهنگی بهره مند گردد که این افق مبارک با اراده و علاقه وافر مدیریت اداره کل مبراث فرهنگی و گردشگری استان اردبیل در قالب یک تیم متخصص و علاقمند در شرف تثبیت و تعریف می باشد که قدر مسلم برکات آن در توسعه و رشد استان در آینده نزدیک به وضوح آشکار خواهد شد.
مدرس و پژوهشگر روابط بین الملل