“خدر نبی “در تاریخ استان اردبیل

به گزارش دیدشهر؛ بعضی از جشن های پیش از اسلام در میان ما آذربایجانی ها جایگاه خاصی دارد.

بعد از اسلام این جشن ها یکی از عوامل تعیین و تشخیص هویت ما بوده است اسطوره ها و آیین های مربوط بدین رسوم در نوشته های زرتشتی و همچنین در آثار مولفان سده های اولیه اسلامی ثبت و ضبط شده و بعضی از رسم های کهن بخصوص مربوط به خدر نبی هنوز هم تا روزگار ما دوام یافته است.

در تقویم فولکلور ۱۷ روز از پاییز مانده کلوز آغاز می‌شد و در واقع با کلوز گفته می‌شد که زمستان آغاز می‌شود.

….چهار روز آخر چله بزرگ “بویوک چیله” و سه روز اول چله کوچک”کیچیک چیله” ـ یعنی هفتم تا سیزدهم بهمن ماه به خدر نبی معروف است.

فاصله زمانی چهار روز از پاییز تا چهار روز از زمستان به چارچار یا خدر شهرت دارد چله کوچک همزمان با اواخر بهمن و اوایل اسفندماه آیینی خاص است؛ خدر نبی، خضر نبی ( خضر یکی از اولیاء و پیامبران الهی است که معاصر حضرت موسی بود دارای مقامی خاص در عرفان اسلامی که به ادبیات فارسی و فرهنگ عامه نیز راه یافته است. نام او به دو صورت خِضْر و خَضِر ضبط شده است.)

قبل از روز موعد خدر نبی بانوان جمع شده و گندم، عدس، کنجد، نخود، جو را در روی ساچ برشته کرده و آن را برای خرد کردن به آسیاب می‌برند.

در گذشته با برگزاری آیین های ویژه (خدر) در روستاها حال و هوای خاصی پیدا می کرد از جمله این آیین ها تهیه قووت بود.

آسیاب ها هم بخاطر احترام به این آیین کار آسیاب گندم به روزهای بعد موکول می کردند و مشغول آسیاب کردن عدس و نخورد…. می شدند.

مردم مقداری گندم، عدس، نخود  و جو، کنجد سرخ کرده و آن را آسیاب کرده و به آرد تبدیل می کردند که رنگ آرد متمایل به رنگ کرمی است؛ و آن آرد ها را غربال کرده و با شکر مخلوط می کنند که در زبان محلی به آن قووت می گفتند.

بنا بر گفته کهن سالان روستا و بر اساس منابع تاریخی در گذشته مقداری از قووت تهیه شده را در سینی بزرگ “که به مئژمئیی معروف است” ریخته در اتاقی خلوت می گذاشتند و عقیده بر این بود که حضرت خضر نبی با قمچی آنرا متبرک می نماید.

سپس دعوت از‌ اقوام و خویشاوندان را شروع می‌کردند.

در باور ها هست که خدر نبی یا خیدیر الیاس نفس گرمش را در چهار عنصر اصلی یعنی آب ـ آتش ـ خاک ـ و باد می دمد.

خیدیر الیاس خیدیر الیاس

بیتدی چیچک گلدی یاز

پس از خواندن قرآن مراسم قوود‌المه شروع شده و بانوان آرد آسیاب شده با مخلوطی از پوست نارنج معطر شده را از صافی عبور می‌دهند، هر بانویی نیتی کرده و بر روی تشت مخصوص قووت آن را الک می‌کند.

آن سوی اتاق نیز مردان و ریش‌سفیدان روستا دور کرسی گرم از خاطرات قدیم خود برای جوانان تعریف می‌کنند قصه‌گویی، نقل روایات ائمه و دعا برای سلامتی همدیگر از دیگر برنامه‌هاست.مردم اردبیل به این رسم اعتقاد دارند و در هنگام الک کردن مخلوط قوت از خداوند درخواست نیازی می کنند.

آن شب پس از الک کردن مخلوط قووت شمع‌هایی با لیوانی آب در کنار قووت می‌گذارند و صبح همان روز قووت را در ظرفی کوچک ریخته و به همسایه و اقوام می‌برند.

شب قوود‌المه شب پنجشنبه است و ظهر همان‌ روز آشی ( گیلدیک آشی )درست کرده و بین اقوام و همسایگان توزیع می شد.

فردای آنروز قووت تبرک شده در بین یئدی قونشو “هفت همسایه”تقسیم می شد.

در این باره بخوانید:

“خدر نبی” آیینی برای رونق باروری

 خدر نبی” آیینی برای نیرو گرفتن زنان

گردشگری استان اردبیل | آداب و رسوم استان اردبیل