غار گلستان، غاری که دشمنان را می بعلد

به گزارش دیدشهر؛ غارهای نادر و تاریخی گلستان که در دل شهرستان نیر واقع شده یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری استان اردبیل به شمار می‌رود که سالانه پای انبوه گردشگران را به این منطقه باز می‌کند.

وجود این غار تاریخی و کم‌نظیردر روستای گلستان شهرستان نیر در کنار ظرفیت خود منطقه که یکی از مناطق سرسبز با منظره‌های چشم‌نواز و آب و هوای خنک و معتدل به ویژه در فصل تابستان به شمار می‌رود، امتیازی مهم برای جذب گردشگران به این روستا بخشیده است.

غار گلستان نیر کجاست؟

این غار کم‌نظیر دست‌ساز که در دامنه جنوبی کوه موسوم به قروچی‌داغی واقع شده روستای گلستان را در منطقه ممتاز کرده و علاقمندان به آثار تاریخی و باستانی را از طرفداران بازدید از این روستا قرار داده است.

این غار باستانی و تاریخی در دل روستای گلستان که در فاصله ۱۲ کیلومتری شهرستان نیر و ۴ کیلومتری جاده نیر به اردبیل واقع شده، قرار دارد و قدمت تاریخی آن زمینه برای ایجاد رونق هر چه بیشتر در آن را فراهم کرده است.

با توجه به اینکه وجود غارها به ویژه در مواقع حمله دشمن نقش مهم و تاثیرگذاری در زندگی مردم در دوران باستان داشته، این غار بیانگر قدمت تاریخی در منطقه است.

سفال‌هایی با لعاب قرمز رنگ و نخودی و ظروف سفالی حاوی غذا و قطعات اعضای گوسفند و غیره بیانگر سنت تدفین قبل از اسلام و استقرار طولانی در دوران تاریخی قبل از اسلام می‌باشد.

کارکرد غار گلستان نیر 

این غارهای دست‌ساز متعلق به دوره اشکانی و ایلخانی است بطوریکه در دوره اشکانی شکل گرفته اما دوره ایلخانی دوران اوج گسترش شکل‌گیری این غارها بوده است.

این غارها اغلب جنبه امنیتی در برابر حمله دشمنان داشته و می‌توانسته دژی محکم در برابر حملات نظامی باشد.

وجود سنگ‌های آتشفشانی قابل تراش و کنده‌کاری در دامنه کوه سبلان در شهرستان‌هایی نظیر مشگین‌شهر، نیر و سرعین سبب ایجاد چنین غارهای امنیتی شده است.

این غار و دژ نظامی زیرزمینی احتمالا از متعلقات یک قلعه دوران تاریخی در روزهای مبادا و تسخیر قلعه بدست دشمن بوده است.

غار و پناهگاه دارای مدخل‌هائی  می‌باشد که تنها ورود از مدخل غربی آن میسر است.

مشخصات غار

این تالار دارای فضایی مستطیل شکل و سقف قوسی شکل است.

به‌طور کلی این غار و پناهگاه نظامی دارای تالاری به ابعاد ۱۸ متر طول و ۴ متر عرض و ارتفاع ۱٫۷۰ الی ۱٫۷۰ است.

در این مجموعه ۱۰ اتاق معمولی که دارای تاقچه هایی جهت قرار دادن وسایل روشنایی و سکوهایی جهت گذاشتن سایر وسایل است.

عرض اتاق‌ها معمولا حدود ۳متر و طول آنها از ۳ تا ۱۰ متر متغیر است، این مجموعه دارای ۹ عدد تونل مواصلاتی که برخی از این تونل‌ها طولانی و برخی کوتاه می‌باشند.

در این باره ببینید: 

شگرد مهندسی استتار نظامی در غار گلستان نیر

همه اتاقها دارای ورودی تونلی شکل هستند که همانند سقف اتاقها قوسی بیضی شکل دارند ورودی اتاقها به عرض ۷۰ الی ۸۰  سانتیمتر و ارتفاع ۸۰ الی ۹۰ سانتیمتر و دارای حاشیه و قاب بندی قوسی شکل هستند به عمق حدود ۲۰ سانتیمتر  جهت نصب و نگهداری درب است.

برخی از این اتاق‌ها دارای تونل‌های مواصلاتی به سایر اتاق‌ها می‌باشند و برخی نیز بن بست هستند.

تونل‌ها به ندرت دارای مسیر مستقیم و هم‌سطح هستند بلکه عمدتا دارای مسیر سراشیبی و سرازیر منتهی به اتاق‌ها می‌باشند.

استتار و اختفاء در غار گبستان 

یکی از نکات جالب در اتاق شماره ۱۰ است که یک شگرد مهندسی نظامی در زمینه استتار و اختفاء است، زیر در داخل اتاق که حدود ۱۰ متر طول دارد چندین تاقچه بزرگ در جداهایش کنده شده است که در داخل این اتاق دقیقا در گوشه ناپیدای کف تاقچه دهانه چاهی تقریبا به قطر ۵۰ سانتیمتر وجود دارد که خود ورودی یک فضای نسبتا وسیع و مستقل را تشکیل می‌دهد.

ورودی آن با چنین اوصافی مطلقا در دید نیست و سعی گردیده است که درست خارج سطوح کف و جداره‌های اتاق اصلی فضاهای لازم کنده شود به‌طوری که نه با راه رفتن و نه با معاینه دیوارها نتوانند به لحاظ ارتعاش و تولید صدای خاص جای این فضای مخفی را مشخص نمایند.

در داخل این پناهگاه نظامی زیرزمینی ۷ عدد چاه شناسائی شده که برخی  از آنها چاه‌هایی جهت به دام انداختن مهاجمان احتمالی برخی نیز مدخل گذرگاه‌هایی به منظور کنترل نمودن و نیز سخت نمودن راه نفوذ کنندگان احتمالی کنده شده‌اند.

عمق چاه‌های منفرد حدود ۳ متر و عمق چاه‌های گذرگاه حدود ۲ متر است همه این چاه‌ها دارای طرح و اندازه تقریبا یکسانی است که با قرار دادن در پوش مخصوص از بیرون و داخل در مواقع لزوم بسته می‌شده است. شکل این چاه‌ها همگی گنبدی شکل که اجازه بیرون آمدن را به فرد نمی‌دهد و در مواقع عادی نیز به عنوان انبار می‌توانسته کاربرد داشته باشد.

این پناهگاه نظامی زیرزمینی بیانگر هوشمندی و مهارت فوق‌العاده پدیدآورندگان آن در روزگار باستان است،  ورودی‌های باریک که تنها منبع نور‌گیر آن می‌باشند، فضای تاریک داخلی همچنین وجود چاه‌های منفرد با کاربرد تله‌ای شکل آن و سایر فضاهای کشف نشده آن استفاده از آن را برای بازدیدکنندگان بدون افراد آشنا به محل و تجهیزات ایمنی و روشنائی مشکل می‌نماید.

با توجه به اهمیت و عظمت این مجموعه کنده شده در دل زمین لزوم تهیه نقشه راهنما، تمین روشنایی داخلی و تلاش در جهت کشف و شناسائی همه فضاهای کنده شده را ضروری می‌نماید تا علاوه بر اینکه موجب کشف واقعیت‌های بیشتری در خصوص این مکان باستانی خارق‌العاده، سبب استقبال گردشگران و محققان و علاقمندان بسیاری از این پناهگاه استثنائی شود.

پتانسیل غار گلستان برای جذب گردشگر

غاری نادر و تاریخی در دل روستای سرسبز گلستان نیر در یکی از مناطق خوش آب و هوای کشور و استان اردبیل که نشان از قدمت تاریخ و تمدن در این منطقه دارد همه ساله پای گردشگران از نقاط مختلف کشور را به این منطقه باز می‌کند.

در کنارنزدیکی به سبلان، طبیعت سرسبز، دره بکر و زیبا، چشمه‌سارهای خدادادی فراوان و آب و هوای معتدل و خنک، وجود این غارها نیز امتیازی مهم برای گردشگری روستای گلستان به شمار می‌رود و در کنار گردشگری طبیعی فرصتی برای گردشگری تاریخی را نیز فراهم کرده است.

تمامی این قابلیت‌ها و جاذبه‌های مهم تاریخی و طبیعی سبب شده تا روستای گلستان به یکی از قطب‌های مهم گردشگری استان اردبیل و شهرستان نیر تبدیل شده و همه ساله پذیرای انبوه گردشگران در منطقه باشد.

 وجود این غار را بیانگر تاریخ و تمدن مردم منطقه  است و این غار تاریخی ظرفیت بالایی برای جذب گردشگران حوزه تاریخی و باستانی دارد.