دهکده صخره ای اباذر یکی از مناطق تاریخی شهرستان نیر است که اکثریت مردم استان اطلاع چندانی از آن ندارند.
تهیه و تنظیم: غفار پارسا
این دهکده در فاصله حدود ۹/۵ کیلومتری جنوب نیر قرار دارد.
برای رسیدن به این منطقه بایستی از رودخانه بالقلو عبور کرد و به طرف دهکده سقزچی مسیر را طی کرد. پس از عبور از کنار آبگرم سقزچی و مکانی موسوم به لانه اژدها در نزدیکی دهکده سقزچی جاده دو شاخه می‌شود.
انشعابی که به سمت جنوب‌شرقی به طرف دهکده اباذر ادامه پیدا می‌کند پس از گذشتن از دهکده فعلی اباذر مجدداً حدود ۱/۵ کیلومتر دیگر راه طی کرده و در دل منطقه کوهستانی به محل باغ دره می‌رسیم.
درهای که از آن آب جاری می شود و آب مورد نیاز ساکنان دهکده صخره‌ای را تامین می‌کرده است.
گرچه دهکده صخره‌ای در دل صخره و در پشت قبرستان و تپه نه چندان مرتفعی قرار دارد اما حتی تا چند قدمی نیز قابل رویت نیست، لذا یک مکان کاملاً مخفی و مطمئنی را تشکیل می‌دهد که دارای موقعیت تدافعی خاصی میباشد و از هیچ مکان دیگر راهی برای دستیابی به این محل وجود ندارد.
این دهکده از ترکیب ۱۳ واحد یا فضای معماری تشکیل شده است که هر واحد بطور مستقل در دامنه یا شیب صخره و رو به جنوب کنده شده‌اند.
بعضی از واحدها بصورت منفرد و تعدادی دیگر با توجه به عملکردشان متشکل از چندین قسمت هستند.
علاوه بر این در جلوی هر فضای صخره‌ای بقایای دیوار سنگی به چشم می‌خورد که قطر هر کدام به چندین متر میرسد که در حال حاضر تخریب شده‌اند.
بنا به دلایل زیر درگاههای تمام منازل کنده شده رو به جنوب است.
اولا این مجموعه در سراشیبی کنده شده است که در دره ای موسوم به باغ دره منتهی می شود. با توجه به اینکه منطقه آذربایجان و بخصوص این نواحی کاملا برفگیر و میزان بارندگی زیاد است، لذا درهای آنها از سمتی انتخاب شده است که هیچگونه آب سرازیر شده ناشی از بارندگی، داخل فضاهای ایجاد شده نمی گردد.
ثانیا طبیعت منطقه برای اشخاص مهاجم مشکلاتی فراهم می نماید که عملا مانع نفوذ به درون واحدها می شود.
ثالثا اتاق ها طوری ساخته شده است که روشنایی کافی داشته باشند.
اغلب آثار معماری صخره‌ای این دهکده دارای دریچه نورگیر از سقف هستند و این نورگیرها در فضاهایی که دارای دریچه ورودی کوچکی هستند روشنایی لازم را تامین می کنند. چرا که اگر این نورگیرها کنده نمی شدند بدلیل وسعت فضای زیستی ایجاد شده قسمت اعظم آن در تاریکی فرو می‌رفت.
به نظر می رسد اهالی هنگام ترک محل دهانه آنرا مسدود کرده اند که بعدها مصالح مسدود کننده فروریخته است.
اتاقی بصورت مدور است که به نظر می رسد مخصوص اعمال نیایشی باشد که جنبه تقدیس بیشتری داشته است و بزرگی اتاق و راهروهای متعدد حاکی از امر فوق است.
دلیل نامگذاری این روستا به نام اباذر
یکی از پیرمردان ساکن این دهکده فعلی چنین نقل می کند:
« در زمان قدیم شخصی به نام اباذر، در مکان موسوم به اجاق – که بنایی با پلان مستطیل شکل است- مدفون بوده است و اینجا زیارتگاه بوده است. حتی حدود ۲۵ سال قبل دسته های عزاداری از روستاهای مجااور به این مکان آمده و روز تاسوعا و عاشورا عزاداری می کردند.
عده ای هم این مکان را به ابوذر غفاری نسبت می دهند، از میان شواهد و اقوال مبرهن است این فرد یک مقام برجسته ای داشته ای است که در میان اهالی از احترام خاصی برخوردار بوده و یک شخصیت مذهبی و یا به احتمال قوی یکی از عرفا و دراویشی بوده است که جهت تزکیه و عبادت این مکان را برگزیده بود و پس از آن مردم نیز در جوار وی اموات خویش را دفن کرده اند.
در محیط دهکده اباذر ظروف سفالی متعلق به یکی دو قرن پیش، بیش از هر چیز دیگری خود نمایی می‌کند و آثار سفالی غالب ادوار اسلامی حتی سفالهای قرون سوم، چهارم و پنجم هجری به صورت فراوان به چشم می خورد.
این دهکده در حال حاضر غیر مسکونی و متروک می باشد اما در کنار این دهکده ۵ خانوار زندگی می کنند.
در این باره بخوانید:
قبرستان تاریخی اباذر