نوروز در هر سال عامل سفر بسیاری از ایرانیان است و تحلیل آمار سفرها گواه رویکردهای جدید در سفرهای آتی مردم خواهد بود.
به گزارش دیدشهر، تحلیل های نوروزی نه تنها در حوزه گردشگری که از منظر اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی می‌تواند به مبنایی برای محوریابی تورهای گردشگری تبدیل شود وآینده سرمایه گذاری در گردشگری را تغییر دهد ، نوروز ۱۴۰۲ همچون سال های گذشته حجم بالایی از سفرها را رقم زد تا تعداد مسافرت‌ها به قریب به ۶۰ میلیون نفر شب اقامت برسد ، اما تفاوت آشکار امسال با سال‌های گذشته را باید در تقارن ماه مبارک رمضان و نوروز در کنار تغییرات آب و هوا و اوضاع اقتصادی و سیاسی جامعه دانست ، موضوعی که باعث شد تعداد کمتری به خارج از کشور سفر کنند و توزیع زمانی و مکانی سفر بهتر اتفاق افتاد به گونه‌ای که سفرها از نیمه اسفند ماه همزمان با تعطیلات نیمه شعبان آغاز و انتظار می رود تا تعطیلات عید سعید فطر همچنان برقرار باشد، از سوی دیگر وضعیت نسبتا مطلوب هوا در استانهای شمال غرب و شرق کشور روند مسافرت‌ها را به این شهرها نسبت به سال گذشته افزایش داد.
درحالی که همچنان استانهای شمالی کشور و نوار ساحلی جنوب خصوصا جزایر در کنار فارس، خراسان رضوی و اصفهان از مهم‌ترین مقاصد سفرهای داخلی محسوب می‌شوند اما نتایج آماری سفرها در نوروز امسال که از سامانه جانا وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و آمارهای تردد جادهای، سوخت و… ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر استخراج شده نشان می‌دهد استانهای آذربایجان‌شرقی، اردبیل، خراسان شمالی، ایلام، گلستان،گیلان، سیستان و بلوچستان از جمله مقاصدی هستند که بیشترین رشد را در بین دیگر استان ها نسبت به سال گذشته به خود اختصاص داده اند. در این بین جزیره قشم یک رکورد جدید را از خود به جای گذاشت و در این ایام به تنهایی معادل ۷ استان کشور پذیرای گردشگران بود .
از سوی دیگر ضریب اشغال تخت واحد های اقامتی گواه رویکرد جدید مردم و وضعیت زیرساختی گردشگری در کشور است که خود نیازهای سرمایه گذاری در این بخش را نشان می دهد و می‌تواند در پیش‌بینی رفتار گردشگران طی ماه‌ها و سال‌های آتی موثر و مفید باشد.
یافته های این تحلیل آماری نشان می دهد بالاترین ضریب اشغال تخت مربوط به استان های ایلام ، بوشهر ، هرمزگان و مازندران با بیش از ۹۸درصد و استانهای کردستان ، گیلان با ۹۵ درصد و استان های خراسان شمالی ، گلستان ، لرستان ، خراسان جنوبی و کرمانشاه با بیش از ۸۵ درصد بوده است.
بر اساس آمارهای ارائه شده از سوی پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی در بازه زمانی ۱۲روزه طرح نوروزی از ۲۴ اسفند ۱۴۰۱ تا ۶ فروردین ۱۴۰۲، تردد وسایل حمل‌ونقل جادهای حدود ۶درصد در مقایسه با سال گذشته افزایش یافته و بیش از ۸/ ۲۶ میلیون وسیله نقلیه در سطح کشور تردد داشته است. این آمارها نشان می‌دهند که متوسط تردد بین استانی در این بازه زمانی با ۲/ ۲ میلیون وسیله نقلیه رشد ۶درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته و این رقم برای سال ۱۴۰۰ افزایش ۶۲ درصدی داشته است. بررسی‌‌‌ها در سفرهای نوروزی سال گذشته نشان می‌دهد که حدود ۶ میلیون خانوار در نوروز ۱۴۰۱ به سفر رفتند که رشد ۶درصدی در سال جدید در بازه زمانی ۱۲ روزه افزایش کمتر از نیم میلیون مسافر را نشان می‌دهد. اگرچه آمار دقیقی از سفرهای نوروزی هنوز ارائه نشده و آمارهای موجود بر اساس ترددهای جادهای و تا نیمه نوروز است که احتمال خطا و نبود آمار دقیق بسیار بالاست، اما ترددهای بین استانی نشان می‌دهد که بیشترین میزان سفرها با خودروهای شخصی صورت گرفته و استفاده از حمل‌ونقل عمومی به حداقل رسیده است.
اگرچه آمارهای ارائه شده از سوی نهادهای مرتبط حاکی از «افزایش سفرها با حمل‌ونقل عمومی» بهویژه جادهای است، اما مشاهدات میدانی نشان می‌دهد که وسایل نقلیه عمومی همچون اتوبوس در جاده‌‌‌ها در مقایسه با سال‌های گذشته بسیار کمتر تردد داشته و از ۲۰ روز قبل از عید و تا ایام نوروز، بلیت اتوبوس عمدتا ناموجود بوده یا بسیار کم به فروش می‌‌‌رسید. این موضوع نسبت به دیگر وسایل حمل‌ونقل همچون سفرهای ریلی و هوایی نیز صدق می‌‌‌کرد. در ظاهر بر اساس آمارهای ارائه‌شده، شاهد افزایش سفرهای هوایی و ریلی بوده‌‌‌ایم، اما در واقع حتی تا یک روز قبل از آغاز سال نو، همچنان با کمبود بلیت‌‌‌ها و پروازها و… مواجه بودیم.
تغییرمقاصد گردشگری
محور دوم مورد بررسی «دنیای‌اقتصاد» ریزش و رویش مقاصد سفرهای نورزی است که، بر اساس آمارها و مشاهدات مقاصد سفرهای نوروزی با تغییرات قابل‌توجهی همراه شده است. آمارهای تردد بین جادهای وزارت راه و شهرسازی در سال گذشته نشان می‌دهد که بیشترین میزان سفرها به استانهای مازندران، گیلان، خراسان رضوی، فارس، یزد، بوشهر و خوزستان بوده است. اما آمارهای ارائه شده در نوروز امسال حاکی از ریزش مسافر در مقاصد پرسفری همچون خراسان رضوی و یزد است و در مقابل برخی مقاصد همچون هرمزگان و آذربایجان شرقی با رویش قابل‌توجهی مواجه شدند. میزان ترددهای جادهای نشان می‌دهد که دو استان مازندران و گیلان همچنان به‌‌‌عنوان پرسفرترین مقاصد به قوت خود باقی است اما هرمزگان در رتبه سوم بیشترین تردد قرار گرفت. خراسان رضوی، فارس، خوزستان، بوشهر و آذربایجان شرقی رتبه‌های بعدی استانهای پرتردد را به خود اختصاص دادند.
بنابراین، آنچه در این زمینه بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد اینکه، ذائقه و سبک سفرها در حال تغییر است و مقاصد جدید جایگزین مقاصد سنتی می‌شود. طبیعت‌‌‌گردی و سفر به نقاط بکر جایگزین مقاصد شهری شده، از این رو، سفرهای جادهای طولانی در خارج از شهرها در کنار سواحل و جزایر، یا جنگل و مناطق برون‌شهری و علاقه‌مندی به بوم‌گردی و جوامع محلی افزایش چشمگیری را نشان می‌دهد. این را می‌توان از تردد بیش از ۱/ ۲ میلیون مسافر از طریق شناورهای مسافری و تفریحی طی ۱۲ روز طرح نوروزی از ۲۴ اسفند ۱۴۰۱ تا ۶فروردین ۱۴۰۲ مشاهده کرد. سفرهای دریایی و جزیره‌‌‌گردی در استانهای جنوبی بهویژه در هرمزگان طی چند سال اخیر به یکی از مهم‌ترین مقاصد سفرهای نوروزی تبدیل شده است. این تغییر سبک و نوع سفر پس از همه‌گیری کرونا در سراسر جهان کاملا مشهود است و طی سه سال اخیر، سفرها به سمت روستاگردی، سفرهای ساحلی و مناطق بکر تغییر جهت داد و سفرهای شهری نتوانست مانند سال‌های پیشاکرونا، به قطب اول سفرها تبدیل شود و در حال حاضر در انتخاب‌‌‌های چندم گردشگران قرار دارد.
ماجرای دوپینگ ترددهای جادهای
«کیفیت سفرها» در تعطیلات نوروز دیگر محور مورد بررسی «دنیای‌اقتصاد» است که در مقایسه با سال‌های گذشته با تغییرات قابل‌توجهی مواجه شده است. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد که کیفیت سفرها تنزل یافته و اقامت در سفرها بیش از آنکه در مراکز اقامتی رسمی و حتی غیررسمی انجام شود، به‌‌‌صورت کمپ یا چادر در مقاصد صورت گرفته است. اقامت به‌‌‌شکل چادرمانی حتی در مراکز غیرمجاز بیش از هر زمان دیگری به‌‌‌چشم می‌‌‌خورد و در مقابل هتل‌‌‌ها و مراکز اقامتی رسمی با وجود افزایش سفرها و در اوج سفرهای نوروزی نتوانستند ظرفیت اتاق‌‌‌های خود را به حداکثر برسانند و از استقبال بسیار کمتری نسبت به سال‌های گذشته برخوردار شدند.
آمارهای ارائه‌شده نشان می‌دهد که تنها ۳درصد از گردشگران، در سفرهای خود از اقامتگاههای رسمی بهره می‌‌‌بردند که با توجه به افزایش تورم، مشکلات اقتصادی و به حداقل رسیدن شرایط معیشت خانوارها این میزان روند کاهشی پیدا کرده و حتی دیگر علاقه‌مند به اقامت در مراکز اقامتی غیررسمی همچون ویلا نیستند و چادرزنی به‌‌‌صورت چشمگیری جایگزین تمامی انواع اشکال اقامتی خواهد شد. این در حالی است که پیش از آغاز سال نو و سفرهای نوروزی متولی گردشگری خبر از رزرو شدن تمامی اقامتگاههای رسمی و استقبال چشمگیر گردشگران نوروزی در مقایسه با سال‌های گذشته داده بود و تنها یک روز پس از آغاز تعطیلات، انجمن‌‌‌های اقامتی آمارهای خلاف گفته متولی گردشگری مبنی بر عدم‌استقبال مسافران نوروزی از هتل‌‌‌ها و مراکز اقامتی رسمی را ارائه دادند.
همچنین شکل سفرها بیشتر به سمت سفرهای شخصی با خودرو تغییر یافته و خانوارها باتوجه به اهمیت کاهش هزینه‌‌‌ها در سفر، خودرو را جایگزین وسایل حمل‌ونقل عمومی کردند و سفرهای جادهای طولانی از شمال به جنوب و بالعکس در ایام نوروز ۱۴۰۲ بیش از هر زمانی به‌‌‌چشم آمد.
اما نکته قابل‌توجه در افزایش ترددها، آمارهای عجیب ارائه‌شده از سوی فرمانده کل نیروی انتظامی کشور است که میزان تردد جادهای استانی و بین استانی در ایام نوروز را حدود ۳۷۰ میلیون اعلام کرد. با نگاهی به آمارهای سفرهای نوروزی در سال ۱۴۰۱ در بازه زمانی ۲۰ روزه سفرهای نوروزی سال گذشته، حدود ۳۲ میلیون تردد نوروزی به ثبت رسید که این آمار در سال جدید نهایت به ۳۵ میلیون تردد افزایش یابد. در آمار سفرهای نوروزی آنچه مورد اهمیت قرار دارد، میزان تردد بین استانی است و ترددهای بین شهری یا شهری و روستایی نمی‌توانند در آمار سفرها قرار بگیرند و تردد ۳۷۰ میلیون وسیله نقلیه با واقعیت موجود و حتی تعداد وسایل نقلیه در تضاد کامل قرار دارد. زیرا هر ترددی به معنای سفر نیست و این موضوع می‌تواند در ارائه آمارهای واقعی و درست، خلل وارد کند.
در مجموع اگرچه گردشگران داخلی در عمل، همچنان مقاصد آشنا و رایج را ترجیح می‌دهند و به غیر از استان مازندران، توسعه گردشگری در سایر مقاصد به صورت متمرکز در یک یا چند نقطه مهم که معمولا مرکز استان بوده، اتفاق افتاده است. با این همه یک نکته مهم در زمینه مقاصد داخلی، ورود استان آذربایجان‌شرقی (با محوریت تبریز) به جمع ۱۰ مقصد نخست گردشگران داخلی در نوروز است. همچنین فاصله اندکی که میزان سفرها به استانهای اردبیل، گلستان ، کردستان ، کرمانشاه ، لرستان و تهران با یکدیگر و با استان یزد دارد، حاکی از ظهور مقاصد جدیدتری در آینده بسیار نزدیک است. در مجموع باید شهرهای مکمل سفر را که قبل از این توسط ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر اعلام شده بود در کنار استان هایی که امسال به بدنه گردشگری کشور افزوده شدند مقاصد نو ظهوری دانست که ممکن است در سال های بعد گوی سبقت را از شهرهای همیشگی مقصد بربایند.