یل سویی نمونه شاخص و مهم جاذبه گردشگری گرمی

نمایی از یل سویی در انگوت شهرستان گرمی

به گزارش دیدشهر(didshahr.ir)، تپه سمبور (یل سوئی) مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان گرمی، بخش انگوت، روستای یل سوئی واقع شده  است.

با توجه به کاوش های صورت گرفته یل سویی یکی از جاذبه های شهرستان گرمی است که می تواند به سایت گردشگری تبدیل شود.

یل سویی آثاری منسوب به دوران سلجوقی

این بنای آجری در یک زیر بنای حدود ۱۰۰ متر مربعی ساخته شده و از نمونه‌های شاخص و جالب توجه حمام‌های اولیه دوره اسلامی است.

با استناد به آثار سفال‌های به دست آمده در کف این بنا، تاریخ آن را دوره سلجوقی دانست.

یل سویی

منطقه کاوش شده یل سویی شهرستان گرمی

لایه‌های روی هم قرار گرفته از اندود آهک در کف و دیوارها نشان می‌دهد که این بنا در طی چندین مرحله مرمت شده و برای سالیان درازی مورد استفاده قرار گرفته است.

به نظر می‌رسد که آب از طریق تنپوشه‌های سفالی یا از طریق حفر کانال از بستر رودخانه به این محل انتقال داده شده است.

سپس از طریق دو مجرا یا کانال باریک قرار گرفته روی دیوارهای بنا به داخل حوض‌های کوچکی که در مرکز بنا تعبیه شده هدایت و در آنجا جمع می‌شد.

کف این مجراها و کانال‌ها و همچنین کف و دیواره‌های حوض‌ها با استفاده از چند لایه آهک کاملاً اندود شده است.

یل سویی در نمایی از هوای بهاری شهرستان گرمی

در قسمت کف اتاقک‌های حمامی، مجرایی برای دفع فاضلاب دیده می شود که از هر کدام از آنها یک مجرا به سمت مرکز بنا ساخته شده است.

با اشاره به تعبیه اتاق‌های کوچکی برای محل شستشو در کنار هر کدام این حوض‌ها  به نظر می‌رسد افراد از این حوض‌ها آب را به طرق مختلف برداشته و در این اتاقک‌ها که حکم حمام را داشته، به استحمام می‌پرداختند.

کف و دیوار تمامی این حمام‌ها که چند نمونه از آنها در داخل بنا قابل مشاهده است به واسطه اندودی از گچ و آهک محافظت شده است.

تخریب بخشی از بنا یل سویی با آبرسانی به روستا

بخشی از بنا به دلیل بی توجهی در کانال کشی برای آبرسانی آب شرب روستاهای اطراف این منطقه تخریب شده است.

با این حال شکل کلی حمام و سیستم‌های ورود و خروج آب در این بنای مهم دوره اسلامی قابل بازسازی است.

نمایی از قلعه یل سویی شهرستان گرمی

به طور کلی این حمام تاریخی دارای فضاهایی چون پلکان ورودی، رختکن، فضای میانی حمام یا بخش عمومی حمام، اتاقک‌های استحمام، حوض‌های کوچک برای انبار آب است.

در کنار این حوض‌ها، فضاهای کوچک و باریک وان مانندی نیز وجود دارد که احتمالا فضای شخصی و خصوصی برای استحمام بوده است.

کشف ۳ گورستان در محوطه یل سویی گرمی

محوطه قلعه یل سویی در اطراف خود دارای سه گورستان جدا از هم است که تقریباً همزمان بوده و به عصر آهن تعلق دارند.

در گورستان‌های ۱ و ۲ که در داخل زمین‌های کشاورزی و در سمت شمالی و غربی قلعه قرار گرفته‌اند هیچ گور سالمی از دست حفاران غیر مجاز سالم نمانده است.

در گورستان شماره ۳ یک گور بزرگ مرکزی مورد غارت قرار گرفته که در اطراف این گور چند ترانشه بزرگ برای کشف گورهای احتمالی در اطراف این گور بزرگ مرکزی ایجاد شده که منجر به کشف دو گور چهار چینه سنگی کوچک شد.

از این گور دو نمونه ظرف سفالی خاکستری دهانه باز و گردن دار بدست آمد.

غارهای زیر زمینی یل سویی شهرستان گرمی

در عملیات کاوش، تعداد ۱۵ کارگاه در بخش‌های مختلف محوطه، به خصوص در مکان‌هایی که بعد از آبگیری سد به زیر آب خواهند رفت، ایجاد شد.

این بخش‌ها شامل، قسمت شاه نشین قلعه، فضاهای مسکونی بخش میانی قلعه، دیوار دفاعی محوطه و همچنین بخشی از گورستان است.

در بازه زمانی بین آغاز و پایان استقرار تعدادی استقرارهای ضعیف نیز در دوره‌های اشکانی، ساسانی و اوایل اسلام تا دوره سلجوقی در این محوطه قابل مشاهده است.

بیشترین حجم آثار بدست آمده در این محوطه، متعلق به فاز پایانی استقرار در اینجا یعنی دوره سلجوقی است.

کاوش‌ها نشان می دهد محوطه قبل از حمله ویرانگر مغول و بدون جنگ و درگیری متروک شده و ساکنان محل به مکان دیگری مهاجرت کرده‌اند.

یل سویی پایگاه فرعی سپاه اسلام در قرون گذشته

آثار سفالی صدر اسلام، نشانگر شباهت‌های غیر قابل انکار آنها با آثار بدست آمده از سامره است.

این موضوع بیانگر حضور سپاه اسلام هر چند برای مدت بسیار اندک در این محوطه است.

به نظر می رسد این محل یکی از پایگاه های فرعی سپاه اسلام برای فتح قلعه بذ یا قلعه بابک بوده است؛ نزدیکی این محوطه به برزند چنین احتمالی را قوت می بخشد.

سفال های بدست آمده از یل سویی گرمی

بدست آمدن یک بنای آجری رو باز که برای ساخت آن از یک طرح پیشرفته و کامل مهندسی و معماری استفاده شده از مهمترین یافته های کاوش به شمار می آید.

در محوطه گورستان نیز یک گور کوچک چهار چینه سنگی کشف شد و یک گور بزرگ کلان سنگی نیز که قبلا توسط حفاران غیرمجاز تخریب شده بود، پاکسازی و مستندنگاری شد.

با توجه به احداث سد در مجاور آثار تاریخی کشف حمام و بناهای تاریخی اقدام ارزشمندی است که در صیانت از تاریخ و فرهنگ این منطقه ماندگار خواهد بود.

این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۳۸۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

گردشگری استان اردبیل | گردشگری گرمی | مناطق تاریخی گرمی | یل سویی