ورثان، شهری پیشرفته محصور در خندق‌های عمیق

به گزارش دیدشهر(didshahr.ir)، ورثان با بیش از ۷۰ هکتار بزرگ‌ترین محوطه تاریخی دشت مغان محسوب می‌شود که امروز تنها بقایای ناچیزی از آن باقی مانده و بررسی‌ها نشان می‌دهد پیش از متروکه شدن شهر، معماری‌های پیچیده و توسعه یافته‌ای در ساخت آن به کار برده شده است.

ورثان نماد شکل گیری تمدن های کهن در مغان

این شهر باستانی که در دوره‌های مختلف تاریخی حیات داشته، خود گویای زندگی و شکل‌گیری تمدن‌های کهن در منطقه مغان است که به واسطه وجود رود پرآب ارس خود مامن تمدن‌های متعددی بوده است.

تا جایی که امروز باستان‌شناسان جهت مطالعه تاریخ این منطقه به بقایای آثار تاریخی مراجعه کرده و یافته‌های قابل توجهی را بیان می‌کنند.

مطالعات باستان‌شناسی اولتان قالاسی از سال ۱۳۸۲ آغاز شد و در ۴ فصل تا سال ۱۳۸۷ مورد کاوش قرار گرفت.

بیشتر بدانید:

اولتان؛ تاریخ ۲۰۰ ساله شهرستان پارس آباد

در نتیجه این کاوش‌ها بخش‌هایی از حصار ارگ مرکزی شهر، دروازه ورودی ارگ و برجک‌های نگهبانی شناسایی شده است.

احاطه ورثان مغان با خندق 

کاوش‌ها در این منطقه نشان می‌دهد، این محوطه باستانی دارای حصار خشتی با برجک‌های نگهبانی است که خندقی با عرض بیش از ۳۰ متر دورتا دور آن را احاطه کرده است.

نکته قابل توجه این است که دو رشته کانال، آب مورد نیاز خندق را از رود ارس تامین می‌کرد و سیستم آبیاری این شهر قابل توجه است.

ازخصوصیات دیگر این شهر می توان برخورداری از بخش صنعتی و کارگاهی را برشمرد و همچنین بخش صنعتی و کارگاهی شهر باستانی در سمت غربی ارگ مرکزی شهر واقع شده است.

معماری ورثان گویای درایت گذشتگان

به استناد متون تاریخی این شهر دارای مسجد جامع عظیمی بوده و تجارت در آن رونق داشته است.

نه تنها معماری شهر، حیرت باستان شناسان را برانگیخته بلکه محل ساخت و شکل‌گیری آن نیز خود گویای اندیشه عمیق و درایت گذشتگان است.

ورثان(اولتان قالاسی) در مسیر جاده تاریخی «قفقاز یولی» واقع شده و در دوره ساسانی، اوایل اسلام و سلجوقی مهمترین شهر دشت مغان محسوب می‌شده است.

این شهر از طریق پلی با شهرهای برذعه و بیلقان ارتباط داشت و جاده تاریخی قفقاز یولی- میانه را از طریق اردبیل، ارشق، برزند با بروان به ورثان مرتبط ساخته است.

دوران حکومت عباسی اوج شکوفایی شهر ورثان مغان

کاوش‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد، اولتان قالاسی از سده دوم میلادی تا قرن ۱۳ ه. ق (دوره افشاریه) مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

اوج شکوفایی شهر ورثان در قرن دوم تا پنجم ه. ق مصادف با حکومت خلفای عباسی و سلجوقیان بوده است.

دشت مغان در دوره ساسانی تا دوره سلجوقی دارای سیستم آبیاری و کانال‌کشی پیشرفته‌ای بوده است.

این سیستم آبیاری باعث رونق کشاورزی دشت مغان بود ولی در دوره‌ای بعد از سلجوقی کانال‌های آبرسانی به دلیل نبود نظارت منسجم مرکزی از بین رفته و متروکه شده است.

همین امر باعث نابودی استقرارگاه و شهرهای دشت مغان و تبدیل زندگی شهرنشینی به کوچ نشینی شده است.

احیای ورثان با معرفی آن بعنوان پایگاه ملی

با توجه به اهمیت شهر تاریخی ورثان از منظر شهرسازی و معماری و همچنین واقع شدن در مسیر راه تجاری قفقاز یولی، تبدیل این محوطه تاریخی به پایگاه ملی که منجر به احیای آن خواهد شد، به جد پیگیری می‌شود.

در پی مطالعات صورت گرفته از این محوطه تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل در نظر دارد شهر ورثان را به عنوان پایگاه ملی معرفی کند.

در منطقه مغان جاذبه‌های تاریخی متعددی وجود دارد که در گذشته به صورت مطلوب معرفی نشده اما ضروری است در قالب برنامه‌های مختلف غنای تاریخی این منطقه معرفی شده و میراث فرهنگی آن حفظ شود.

ورثان مغان کاوش و مطالعه می شود

شهر ورثان یکی از آثار تاریخی این منطقه است و در صورت تخصیص اعتبار مناسب می‌توان نسبت به کاوش و مطالعه هر چه بیشتر آن اقدام کرد.

ساماندهی این محوطه باستانی برای شهرستان پارس آباد حیاتی است و امید می‌رود اداره کل میراث فرهنگی استان نسبت به اجرای برنامه‌های پیشنهادی اهتمام داشته باشد.

حریم این اثر تاریخی با وجود برخی معارض‌ها مشخص است و با توجه به قدمت تاریخی احیای آن مورد حمایت خواهد بود.

امروز از شهر باستانی ورثان آثار ناچیزی باقی مانده است. با این وجود آثار به جا مانده بی‌زبان آن گویای ضرورت هر چه بیشتر مطالعه این آثار است.

گزارش از ونوس بهنود