خیاو (نام قدیم مشگین شهر)، زمانی گذرگاه و پناهگاهی برای سوداگران و درماندگان بوده است، هرگوشه این منطقه نشانه هایی از آن روزها را به یادگار دارد. حتی زمانهایی دورتر از آن روزگار، مدنیتی ناشناخته و بزرگ در این حوالی بوده که همچنان دست نخورده زیر خاک مدفون است.
به گزارش دیدشهر، در یک دیدار تصادفی از محوطه تازه کاوش شده تاریخی در سلام تپهِ فخرآبادِ خیاو(مشگین شهر) متوجه دوباره این مسئله شدیم یکی دیگر از آثار متعلق به گذشته فرهنگی منطقه در آستانه فروپاشی فیزیکی از سوی متولی زمین است.
این پروژه تصادفی که آثار سطحی زیادی از آن توسط بولدوزر تخریب شده بود گویای بنای شاخصی است که با جستجویی در محافل آکادمیک باستان شناختی موید بر عدم وجود شکل مشابه آن در گاهنگاری اداور مختلف باستانی است.
مشاهده سطحی این بنا مشخص می کرد که سازندگان بنا از یک مدل ریاضی در معادلات شعاع که از سنگ های خشک چین تشکیل شده بود استفاده کرده اند و در مرکز این توده سنگ ها یک بنای مستطیلی از خشت های قالبی قرار داشت.
معمای جدید دنیای باستان شناسی
مورد مهم دیگر پیشرفتگی حدود یک و نیم متری این توده سنگ ها در جهت شرقی بود که اساس ساخت بنا را به یک معمای جدید دنیای باستان شناسی منطقه تبدیل می کرد.
با پرس و جوی ساده در داخل شهر متوجه شدیم که صاحب زمین تهدید به نابودی این اثر منحصربفرد در چند روز آینده کرده است. از طرفی تعطیلات چند روزه پیش رو می تواند بزرگترین فرصت برای انهدام این اثر شاخص باشد.
با آنکه کاوشگران از سوال این که این اثر به کدام دوره تاریخی مربوط است خودداری می کردند اما هرچه باشد اثری مهم در دنیای باستان شناسی است.
امیدواریم همانند آنچه در ثبت پایگاه شهریئری از سوی خرد و همکاری جمعی روبرو شدیم، خیاوی های عزیز و دوستداران هویت تاریخی باز توجه خود را بیشتر کرده و از مسئولان مربوطه میراث فرهنگی و حتی امام جمعه آگاه و محبوب استان جناب عاملی و استاندار عزیز و مردمی اردبیل مهندس بهنام جو درخواست حفظ این نواثر فرهنگی آذربایجانداشته باشند.
حفاری علمی این محوطه همچنان توسط دانشجویان باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی که حتی از پاسخ به سوال ساده بازدیدکنندگان خودداری می کردند انجام می گیرد.
محمد میرزایی