اردبیل شهری است که درمورد قدمت و معنی لغوی آن سخنان زیادی گفته شده است.
به گزارش دیدشهر؛ گروهی این شهررا دارای سابقه ۱۵۰۰ساله دانسته اند که یک اشتباه محض تاریخی است ومعنی لغوی آنرا به کلمه نادرست آرتاویل منسوب داشته اند.
در زبان اوستایی آرتا معنی مقدس و ویل معنی شهر نمی دهد، قبل از ورود زرتشت به شهراردبیل ، اردبیل شهری آباد و بزرگ بوده است ودلیل اینکه زرتشتیان این شهررامقدس می دانند به این علت است که زرتشت اولین بار درشهر اردبیل به تبلیغ دین زرتشتی پرداخته است.
درمورد معنی لغوی اردبیل و تاریخ ساخته شدن این شهر می توان به قدیمی ترین سنگ نوشته ها ومتون قدیمی به زبان ترکی سومری مراجعه کرد که درآنها شهر آرآتا اشاره شده است که بزرگترین ایالت آن دوران بوده است که در زبان ترکی به معنی پدر قهرمان می باشد.
ترکان سومری دارای تمدنی والا و با قدمتی درحدود ۷ الی ۸ هزارسال می باشند.
سومر یک کلمه مرکب ترکی است که از دو واژه” سوم”به معنی کامل، خالص، توپر، تنومند ودرشت و”آر” به معنی مرد قهرمان وجنگنده تشکیل شده است.
سومر به زبان ترکی باستان معنی مرد کامل می دهد این واژه هنوزهم دراردبیل کاربرد دارد.
مثلا طایفه ای در یکی ازروستاهای حوالی اردبیل زندگی می کنند که سومرین که به غلط ثمرین نوشته می شود نام دارد که به شجاعت و دلیری شهره اند، کلمه سومرین ازدو واژه سوم+ارین (آره ن) تشکیل شده که که درزبان ترکی اره ن به معنی مردان می باشد و سومرین معنی مردان کامل می دهد.
همچنین درکلمه سومو یا سومی که یک نان محلی دراردبیل می باشد به این واژه بر می خوریم و درزبان ترکی به معنی نان کامل یا توپر است.
در این باره بخوانید:
مناطق تاریخی-گردشگری اردبیل را بیشتر بشناسید
جاذبه های تاریخی -گردشگری استان اردبیل
کلمه اردبیل یا ارده بئل ازسه واژه “ار” که در زبان ترکی به معنای مرد قهرمان وجنگجو و “ده” در اصل به صورت “دا” و “آدا” بوده است که در اثر قانون هماهنگی اصوات در زبان ترکی، صوت کوتاه و ظریف فتحه را به خود گرفته و به شکل کنونی درآمده و درزبان ترکی سومری به معنی پدر می باشدکه درترکی امروزی نیز به صورت آتا ، تاتا وده ده درآمده است. کلمه “بئل” درسرزمینهای ترک نشین بسیار به کاررفته است :
شوربیل ( یاشورقان بئل به معنی کمره شوره زار) ، بئلاساغون ( پناهگاهی درکمره کوه)، اربیل ( اربئل به معنی دامنه کوه مرد قهرمان) ، بئلداشی ( سنگ دامنه کوه) ، بیله دره ( بیله درق به معنی دماغه کوه وگندمی که در دامنه کوه سالها بماند و مزه اش ازبین برود) و بئلو (نام شهرکی است درسرزمین آرغوی ترکستان که بردامنه کوه آمده است. در نتیجه معنی کلی ارده بئل درزبان ترکی یعنی دامنه کوه پدر قهرمان یا” سرزمین پدرقهرمان” می باشد.
منابع:
۱ – دیوان اللغات الترک – محمود کاشغری – ۴۶۶ ه. ش
۲ – فرهنگ زبان آذربایجانی به فارسی – بهزاد بهزادی ۱۳۶۹ ه . ش
۳ – تاریخ قدیم ترکان ایران ( ایران تورک لرینین اسکی تاریخی) دکترمحمد تقی زهتابی- ۱۳۷۷ شمسی
۴ – نوشته های دکترمحمد علی سجادیه درمجله دانستنیها
خدا شفاتون بده. من زبان شناسم. ترکی سومری دیگه چیه؟! سومر چه ربطی به ترکی داره اصلا؟! فقط بگین چی میزنید؟! اینارو هر استاد دانشگاه زبان شناسی یا تاریخ بشنوه حتما خودکشی میکنه. عزیزم سومر جد زبان های سانسکریت و هند و اروپایی هست. زبان شما مربوط میشه به زبان های آلتایی، اصلا مال این منطقه نیستین. هرچند برخی از شماها بعد از حمله ی مغول زبان عوض شد و تبدیل به ترکی شد یعنی نژادتون ترک نیست اما زبانتون ترکی شده. چرا تاریخ رو تحریف میکنید؟ بخدا الان دانشگاه هست؛ این دروغا فایده‌ای نداره. البته توضیح من لازم نیست چراکه هرکی این مطالب رو نوشته یا دیوانه بوده یا دروغگو و شیاد.
جعلیات و توهمات تاریخی !؟!؟ این بافته ها و حرفهای بی معنی از کجا ست ؟؟ سومر و ترک ؟؟؟ اردبیل و اردستان و اردکان و اردشیر و اردوان … حتما اینها هم اتفاقی شبیه هستند ؟؟؟ تاریخ را تحریف نکنید
تقریبای بیشتر کلمات سومری و ترکی یکی هستن همه زبان شناسان دنیا هم به این اشاره دارن ولی متاسفانن در ایران از دید نژادپرستی به این‌موضوع نگاه میشه